-
در انتخاب دهان‌شويه حتما از متخصص مشورت بگيريد زيرا انتخاب نادرست ممكن است موجب تاخير در درمان بيماري‌هايي مانند التهابات شديد لثه و عفونت‌هاي چركي دهان و لثه شود.
بعضي از مردم، استفاده از دهان‌شويه‌ها را در برنامه روزانه خود دارند تا اين محصول از به‌وجود آمدن پلاك‌هاي دنداني و پوسيدگي دندان‌هاي‌شان جلوگيري كنند و با كمك گرفتن از آن دهان‌شان را خوشبو كنند. اگرچه دهان‌شويه‌ها نمي‌توانند جايگزين استفاده از مسواك و نخ دندان شوند اما مدت‌هاست يكي از توصيه‌هاي دندان‌پزشكان استفاده از دهان‌شويه به‌عنوان مكملي براي بهداشت دهان و دندان‌است. اما آيا ممكن است اين كار آسيبي هم براي دندان‌هاي‌مان به همراه داشته باشد؟به گفته رابين سيمور، استاد دانشگاه نيوكاسل، استفاده نادرست از دهان‌شويه‌ها سبب مي‌شود- به دليل بعضي از موادي كه در آنها وجود دارند- اثرات مخربي روي دندانها و لثه به جا بگذارند. بعضي تركيبات موجود در خميردندان‌ها نيز ممكن است نسبت به فلورايد موجود در دهان‌شويه واكنش نشان داده و آن را بي‌اثر كند.
بعضي دهان‌شويه‌ها ممكن است روي دندانها لكه به جا بگذارند. اين به‌دليل وجود يك ماده شيميايي به نام گلوكونات كلرهگزيدين است. اين ماده ضدعفوني كننده‌اي است كه وظيفه دارد از ميزان باكتري‌ها كاسته و پلاك‌هاي موجود را از بين ببرد كه هر دوي اين‌ها مي‌تواند به تنفسي بدبو منجر شود.
به گفته دكتر سيمور، كلرهگزيدين مي‌تواند در طول 10 روز استفاده، لكه‌هايي روي دندان ايجاد كند و به زردي دندانها بينجامد زيرا مقابل مواد افزودني غذا يا برخي مواد باقي مانده از نوشابه‌ها، چاي و قهوه كه ممكن است دندانها باقي مانده باشند واكنش نشان مي‌دهد.
دكتر اوگو، در اين رابطه مي‌گويد: «اگر به‌عنوان مثال كسي ورم لثه داشته باشد برايش بسيار مهم و ضروري است كه درجات پلاك را پايين نگه دارد چرا كه ممكن است در غيراين صورت ورم لثه‌اش بدتر شود. در چنين حالتي ممكن است دندان‌پزشك براي مدت 2 هفته مصرف يك دهان‌شويه با فلورايد بالا را پيشنهاد دهد كه از به‌وجود آمدن مشكلات و خرابي‌هاي بعدي پيشگيري كند اما در شرايطي كه شخص مشكل پزشكي خاصي نداشته باشد براي او محصولي كه الكل نداشته باشد توصيه مي‌شود. اما در شرايط عادي، براي پرهيز از ايجاد لك روي دندان، پيشنهاد مي‌شود دهان‌شويه‌هاي ديگري غير از كلرهگزيدين استفاده شود چرا كه لكه‌گذاري و بد رنگ كردن دندانها به وسيله ساير دهان‌شويه‌ها كمتر صورت مي‌گيرد.» دندان‌پزشكان نيز به‌دليل عوارض جانبي كه اين دهان‌شويه دارد آن را براي مصرف طولاني مدت توصيه نمي‌كنند و فقط در شرايط خاص استفاده از آن را به بيماران خود تجويز مي‌كنند.
چرا دهان شويه‌ها الكل دارند؟
در مورد دهان‌شويه‌هايي كه الكل بيشتري در آنها وجود دارد همچنين اين مسائل مطرح است كه خطر ابتلا به سرطان‌هاي مربوط به دهان را افزايش مي‌دهند. در تحقيقي كه سال 2009 در مجله دندان‌پزشكي استراليا به چاپ رسيد، دانشمندان اعلام كردند اتانول موجود در دهان‌شويه‌ها ممكن است اجازه دهد مواد سرطان‌زا مانند نيكوتين بسيار راحت‌تر به دهان نفوذ كنند، همچنين يك تركيب سمي ديگر الكل به نام استالدهيد در دهان جمع شود.
اما از آنجا كه بسياري از مواد ضد‌باكتري كه در دهان‌شويه‌ها وجود دارند به نوعي به‌وجود الكل نياز دارند تا بتوانند اثر ضد‌پلاك خود را اجرا كرده و به پيشگيري از ابتلا به بيماري‌هاي لثه‌اي كمك كنند، به‌تازگي بنياد سلامت دهان بريتانيا تمام مسائل را درباره وجود الكل در دهان‌شويه‌ها بررسي كرده و به اين نتيجه رسيده مدركي مبني بر ارتباط بين سرطان دهان و وجود الكل در دهان‌شويه‌ها وجود ندارد.
به هر حال نبايد فراموش كرد احتياط شرط عقل است، پس بهتر است در اين زمينه با دندان‌پزشك‌تان مشورت كرده و با توجه به نوع لثه و شرايط دنداني تان براي خريد بهترين انتخاب موجود در قفسه فروشگاه‌ها اقدام كنيد.
در بسياري از دهان‌شويه‌ها، الكل وجود دارد و حتي در بعضي از آنها وجود الكل تا 26 درصد نيز ثابت شده است. اين ماده كمك مي‌كند تركيباتي مانند مانتول، تيمول و… بهتر به فعاليت بپردازند؛ يعني در نفوذ و در هم شكستن پلاك‌ها موثر واقع شوند؛ اما سوي ديگر قضيه كه در واقع از مضرات آن شمرده مي‌شود اين است كه الكل به‌خودي خود سبب خشكي دهان شده و به مواد مخاطي كه در نقش پوششي براي مرطوب نگه‌داشتن دهان هستند آسيب مي‌زند. اين فرآيند مي‌تواند به بوي بد دهان منجر شده و حس سوزش ناگوار و آزار دهنده‌اي نيز در دهان ايجاد كند.
اگر با خواندن مطالبي كه هر روزه درباره لزوم استفاده از دهان‌شويه‌ها مي‌شنويد و مي‌خوانيد قانع شده‌ايد كه سراغ خريد يكي از اين محصولات برويد يا اگر تا‌كنون پي برده بوديد كه استفاده از دهان‌شويه هم جزو كارهايي است كه براي حفظ سلامت‌تان بايد انجام دهيد اما روش خاصي براي اين كار نداشته و يك بار پيش از مسواك زدن، يك بار بلافاصله بعد از مسواك زدن و بار ديگر مدت‌ها بعد از آن، از دهان‌شويه استفاده مي‌كرديد، خوب است بدانيد توصيه دندان‌پزشكان اين است كه دست كم نيم ساعت بعد از مسواك‌زدن، صبر كنيد سپس از دهان‌شويه استفاده كنيد. اين توصيه بيشتر به‌دليل تداخلي است كه ممكن است عملكرد مواد تشكيلدهنده دهان‌شويه و مواد موجود در خميردندان با يكديگر پيدا كنند.همچنين متخصصان توصيه مي‌كنند پس از استفاده از دهان‌شويه بهتر است تا نيم ساعت از خوردن و آشاميدن جلوگيري كنيد و سراغ مواد‌غذايي رفتن را بگذاريد براي بعد. كار ديگري كه نبايد بكنيد نيز شستن دهان‌تان بلافاصله پس از استفاده از دهان‌شويه است؛ اگرچه ممكن است اوايل سخت به‌نظر برسد اما بهتر است 30 دقيقه تحمل كنيد.ميزاني كه بايد در هر بار، از دهان‌شويه مورد نظر استفاده كنيد براساس تجويز پزشك يا نوشته‌هاي روي بطري تعيين مي‌شود. معمولا در بطري‌هاي دهان‌شويه پيمانه‌‌اي براي مصرف اين كار درنظر گرفته مي‌شود و تا مرز مشخصي علامت‌گذاري شده است كه تا آن ميزان از محلول را بايد مصرف كنيد و نه بيشتر.
- در انتخاب دهان‌شويه حتما از متخصص مشورت بگيريد زيرا انتخاب نادرست ممكن است موجب تاخير در درمان بيماري‌هايي مانند التهابات شديد لثه و عفونت‌هاي چركي دهان و لثه شود.
- دهان‌شويه‌ها به‌طور كلي به 2بخش درماني و خوشبو‌كننده تقسيم ميشوند. دهان‌شويه‌هاي خوشبو‌كننده را مي‌توان بدون تجويز پزشك مصرف كرد اما دهان‌شويه‌هاي درماني را بايد با توصيه و تجويز پزشك استفاده كرد.
- دهان‌شويه‌هاي درماني نيز انواع و كاربردهاي متفاوتي دارند؛ گروهي كه ضد‌باكتري بوده و معمولا براي درمان بيماري‌هاي لثه تجويز ميشوند و گروهي كه با هدف پيشگيري از پوسيدگي دندانها توصيه شده و حاوي فلورايد هستند.
- معمولا اگر سرعت پوسيدگي دندان در افراد كند باشد به آنها توصيه مي‌شود دهان‌شويه حاوي فلورايد را هفته‌اي يك بار استفاده كنند ولي اگر جنس دندانها طوري باشد كه پوسيدگي سريع‌تر اتفاق بيفتد، استفاده يك شب در ميان از اين محلول نتيجه بخش‌تر است.
- اگر با دهان‌شويه‌ها و مواد تشكيلدهنده آنها ميانه خوبي نداريد، باز هم راه‌هايي وجود دارد كه بتوانيد دهان‌تان را شست و شو دهيد. محلول آب نمك يكي از بهترين گزينه‌‌هاست. براي اين منظور بايد از تركيب نمك و آب ولرم استفاده كنيد كه براي ضدعفوني كردن دهان به كار مي‌آيند. علاوه بر محلول آب‌نمك، جوش‌شيرين يا رزماري و نعنا نيز براي اين منظور استفاده ميشوند.
- به ياد داشته باشيد براي برطرف كردن بوي بد دهان نبايد به دهان‌شويه‌هاي معطر روي آورد و به‌عنوان يك راه فرار به آنها پناه برد چرا كه ممكن است اين بوي بد ناشي از يك بيماري جدي لثه يا دندان باشد و با اين كار درمان را به تعويق مي‌اندازيد و آن را سخت‌تر مي‌كنيد.
- برخي تصور مي‌كنند استفاده از محلول‌هاي دهان‌شويه فقط مخصوص بزرگسالان است درحالي‌كه اينطور نيست. دندان‌پزشكان مصرف منظم دهان‌شويه حاوي فلورايد را براي كودكاني كه دندان شيري داشته يا به تازگي دندان‌هاي دائمي درآورده‌اند توصيه مي‌كنند چرا كه مصرف اين نوع دهان‌شويه‌ها موجب استحكام فك و دندان كودك مي‌شود.
- قورت دادن برخي دهان‌شويه‌ها عوارضي را از جمله تهوع، استفراغ، دردهاي شكمي، تنگي نفس و اختلال هوشياري به‌دنبال خواهد داشت كه درصورت بروز چنين اتفاقي بايد بلافاصله با مركز فوريت‌‌هاي پزشكي تماس بگيريد.