دكتر سعيد حسيني، متخصص تغذيه و رژيم درماني
-
عطش زياد يكي از نشانه‌هاي فصل بهار و تابستان است كه حتي گاهي بيشتر از حساسيت‌هاي بهاري و مشكلاتي مثل فاويسم با آن مواجه هستيم. تنها و ساده‌ترين راه مبارزه با اين مشكل هم نوشيدن آب زياد است.
يكي از صيفي‌‌هاي بهاري كه اتفاقا طرفداران زيادي هم دارد باقلاست. اما توصيه من اين است كه افراد مبتلا به فاويسم مراقب اين خوراكي خوش طعم بهاري باشند. فاويسم در واقع يك بيماري خوني ارثي است كه به علت كمبود يكي از آنزيم‌هاي گلبول قرمز خون(آنزيم گلوكز ـ 6 ـ فسفات دهيدروژناز) ايجاد مي‌شود. اين كمبود در اثر مواجهه با مواد اكسيد كننده گلبول‌هاي قرمز، منجر به تخريب آنها مي‌شود و فرد را با كم خوني شديد روبه‌رو مي‌كند. اما چرا اين افراد بايد مراقب باقلا باشند؟! فاويسم پس از خوردن يا در مواردي حتي بوييدن گرده، دانه يا ميوه باقلا ظاهر مي‌شود و تنها در افرادي بروز پيدا مي‌كند كه بهطور ژنتيك كمبود اين آنزيم را دارند. كمبود آنزيم گلوكز ـ 6 ـ فسفات دهيدروژناز باعث مي‌شود برخي تركيبات باقلا، موادي را توليد كنند كه موجب شكستن و تخريب سلول‌هاي خوني شده و منجر به افزايش احتمال هموليز يا اكسيد شدن گلبول‌هاي قرمز شوند. در حقيقت باقلا از آن دسته موادي است كه اكسيدان دارد، يعني موادي كه اكسيژن در آنها زياد توليد مي‌شود. كمبود آنزيم گلوكز ـ 6 ـ فسفات دهيدروژناز هم يك وضعيت ارثي است كه روي گلبول‌هاي قرمز خوني كه اكسيژن را از ريه‌ها به بافت‌هاي سراسر بدن حمل مي‌كنند، اثر مي‌گذارد. بنابراين كمبود اين آنزيم باعث شكسته يا هموليز شدن ناگهاني گلبول‌هاي قرمز مي‌شود و در شرايطي رخ مي‌دهد كه شكسته شدن و تخريب گلبول‌هاي قرمز سريع‌تر از جايگزين شدن آنها توسط بدن، رخ مي‌دهد و فرد با شوك روبرو مي‌شويد.
به دليل نقص ژنتيك كه در فاويسم وجود دارد، تا به حال هيچ درماني براي آن پيدا نشده است. بنابراين بهترين درمان براي آن، پيشگيري از بروز علائم و نخوردن مواردي است كه هموليزكننده گلبول‌هاي قرمز خوني هستند. با اين توصيفات شما به عنوان يك فرد مبتلا به فاويسم بايد از خوردن غذاهايي كه در آن باقلا وجود دارد اجتناب كنيد و تا جايي كه مي‌توانيد از قرار گرفتن در معرض گرده‌هاي باقلا خودداري كنيد.
مهم‌ترين و بارزترين نشانه‌هايي كه در بيماري فاويسم به چشم مي‌خورد، كم‌‌خوني است كه در اثر شكستن گلبول‌هاي قرمز خوني ايجاد مي‌شود و بهطور ناگهاني هم بروز مي‌كند، ولي اكثر افراد مبتلا به فاويسم علامت خاصي از اين بيماري ندارند. با اين حال نشانه‌هايي مثل پوست زرد رنگ، ادرار تيره رنگ، چشم هاي سفيد يا زرد رنگ، احساس خستگي و كم آوردن نفس در اغلب افرادي كه به اين بيماري دچارند، ديده مي‌شود. البته بايد اين نكته را هم به ياد داشته باشيد كه شدت و علائم اين بيماري در افراد، مختلف است. اين نشانه‌ها معمولا به طور ناگهاني يا 24 تا 48 ساعت بعد از خوردن ماده اكسيدكننده مثل باقلا بروز مي‌كند.
عطش زياد يكي از نشانه‌هاي فصل بهار و تابستان است كه حتي گاهي بيشتر از حساسيت‌هاي بهاري و مشكلاتي مثل فاويسم با آن مواجه هستيم. تنها و ساده‌ترين راه مبارزه با اين مشكل هم نوشيدن آب زياد است. به طور كلي در فصل گرما بايد حجم بيشتري از برنامه غذايي‌مان را به نوشيدني‌ها و ميوه‌هاي آبدار اختصاص بدهيم تا جبران آب از دست رفته بدن امكان پذير شود. براي رفع اين عارضه هم مصرف آب، در راس همه نوشيدني‌ها قرار دارد. اما در برابر انتخاب‌هاي ديگري مثل آبميوه‌ها و شربت‌ها البته بعد از آب، بهتر است به نوشيدن چاي كم‌رنگ روي آوريم، چرا كه آبميوه‌ها انرژي زيادي دارند و در عين حال سير كننده هم نيستند. بنابراين وقتي آنها را براي رفع عطش انتخاب مي‌كنيم بايد در انتظار مشكلات چاقي و اضافه وزني هم كه به دنبال دارند، باشيم.