-
ويتامين C از كلاژن كه ساختار اصلي غضروف است، محافظت ميكند. ميزان ناكافي اين ويتامين ممكن است احتمال ابتلا به برخي از انواع آرتريت مثل آرتريت روماتوئيد را افزايش دهد.
«آرتريت» بيماري التهاب مفاصل است كه انواع گوناگوني دارد و معمولا همراه با درد، گرما، تورم، قرمزي، خشكي و گاه تغيير شكل مفاصل است. مواد غذايي به تنهايي نميتوانند آرتريت (التهاب مفاصل) را درمان كنند، اما ميتوانند از درد اين بيماري كاسته يا از پيشرفت آن جلوگيري كنند. در اينجا به چند ماده غذايي مفيد كه به كاهش درد مفاصل كمك ميكنند اشاره شده است.
افراد مبتلا به آرتريت، با درد، خشكي و صدا دادن مفاصل كه از نشانههاي اين بيماري است آشنا هستند اما احتمالا نمي دانند ايجاد تغييراتي در رژيم غذايي ميتواند در كنترل اين بيماري بسيار موثر باشد.
دكتر «لزلي بونسي»، مدير يكي از بخشهاي جراحي ارتوپدي دانشگاه «پترز بورگ» ميگويد: «رژيم غذايي، درمان قطعي براي مشكلات مفصلي محسوب نميشود اما ميتواند وضعيت سلامت مفاصل را بهبود بخشد.» مسلما شما نبايد داروهايتان را قطع كنيد به اين اميد كه اين غذاها حالتان را خوب ميكند اما رعايت رژيم غذايي مناسب و مصرف موادغذايي كه در اينجا به آنها اشاره ميكنيم، ميتواند براي سلامت شما مفيد باشد و وزنتان را كاهش دهد زيرا به ازاي هر نيم كيلوگرم اضافه وزن به مفاصلتان 5 كيلوگرم فشار اضافه وارد ميشود.
روغن زيتون حاوي مادهاي به نام «الئوكانتال» است كه مانع اثر آنزيمهايي ميشود كه در ايجاد التهاب نقش دارند.
براساس تحقيقات انجام گرفته، تقريبا 3 قاشق غذاخوري روغن زيتون خالص، اثري معادل يكدهم يك قرص ايبوبروفن دارد. ممكن است اين ميزان خيلي چشمگير نباشد، اما به هرحال موثر است.
دكتر «بونسي» يادآور ميشود: «چون روغن زيتون كالري نسبتا بالايي دارد، در مصرف آن زيادهروي نكنيد.» هر قاشق غذاخوري روغن زيتون 119 كالري دارد.
مقدار مصرف توصيه شده: فقط روزي 2 قاشق غذاخوري روغن زيتون را همراه با سالاد، سبزيها يا نان ميل كنيد.
ماهيهاي روغني (مثل سالمون و ساردين) يا هر ماده غذايي حاوي امگا-3 مانند گردو، دانه سويا، بذر كتان، روغن كانولا و دانه كدو حلوايي. امگا-3 توليد مواد شيميايي را كه التهاب را افزايش ميدهند، كم ميكند. به علاوه آنزيمهايي را كه باعث بروز التهاب ميشوند مهار ميكند. ماهيهاي روغني علاوه بر امگا-3 حاوي ويتامين D هم هستند كه از تورم و درد مفاصل جلوگيري ميكند. پژوهشگران با مطالعهاي كه طي 11 سال روي 3 هزار زن انجام دادند، دريافتند آن عده كه روزانه كمتر از 200 واحد ويتامين D مصرف ميكردند نسبت به زناني كه ويتامين D موجود در رژيم غذاييشان بيشتر بود، حدود 33 درصد بيشتر به آرتريت روماتوئيد مبتلا شدند.
مقدار مصرف توصيه شده: حداقل روزي يك گرم امگا-3 مصرف كنيد. براي نمونه، 120گرم ماهي سالمون داراي 5/1 گرم امگا-3 است همچنين ميتوانيد به سالادتان گردو اضافه كنيد. هر يكچهارم فنجان گردو، حاوي 27/2 گرم امگا-3 است. 2 قاشق غذاخوري بذركتان، نيز 5/3 گرم امگا-3 دارد كه ميتوانيد آن را به غلات صبحانه اضافه كنيد. روزهايي كه امگا-3 مصرف نميكنيد، ويتامين D لازم را با نوشيدن 2 ليوان شير كمچرب تامين كنيد. درضمن 10 تا 15 دقيقه در روز زير نورآفتاب بمانيد، زيرا نور خورشيد باعث توليد ويتامين D در بدن ميشود.
براساس تحقيقات انجام گرفته، تقريبا 3 قاشق غذاخوري روغن زيتون خالص، اثري معادل يكدهم يك قرص ايبوبروفن دارد
- گردوي برزيلي (جوز برزيلي)
اين نوع گردو مقادير قابل توجهي سلنيوم دارد. در 3 يا 4 عدد از آنها حدود 270ميكروگرم سلنيوم وجود دارد در حالي كه، 90 گرم ماهي تن فقط 63 ميكروگرم از اين ماده را دارد. مطالعات انجام شده درسال 2005، در دانشگاه كاروليناي شمالي، نشان داد خطر ابتلا به آرتريت در كساني كه ميزان سلنيوم مصرفي آنان زياد بود، در مقايسه با آنهايي كه كمتر از اين ماده دريافت كرده بودند، 40درصد كمتر بود. كمبود سلنيوم، ممكن است در بروز آرتريت روماتوئيد موثر باشد. اين ماده معدني، به آنتياكسيدانها كمك ميكند تا راديكالهاي آزاد زيانبار را از بين ببرند. درضمن عملكرد غده تيروئيد را تنظيم كرده و ميتواند از ابتلا به سرطان جلوگيري كند.
مقدار مصرف: مصرف روزانه 50 تا 200 ميكروگرم سلنيوم توصيه ميشود. اگر اين نوع گردو يا ماهي تن را دوست نداريد، ميتوانيد سلنيوم را از طريق مصرف گوشت گاو يا بوقلمون يا موادغذايي تهيه شده از جوي دوسر تامين كنيد.
- پياز و ترهفرنگي
پياز و ترهفرنگي حاوي كرستين هستند. آنتياكسيدان ميتواند از فعاليت مواد شيميايي كه موجب التهاب ميشوند، جلوگيري كند، يعني تقريبا شبيه كاري كه آسپرين و ايبوبروفن انجام ميدهند البته هنوز مطالعه در اين زمينه ادامه دارد. اگر نگران بوي بد پياز هستيد، به جاي آن سيب، گوجهفرنگي و كلم مصرف كنيد كه همگي كرستين بالايي دارند.
مقدار مصرف: روزانه نصف فنجان از يكي از موادغذايي كه حاوي كرستين فراوان هستند بخوريد.
- گيلاس
مطالعات دانشگاه ميشيگان نشان ميدهد رژيم غذايي سرشار از گيلاس، در حيوانات ميزان التهاب را تا 50درصد كاهش ميدهد. در پژوهشهاي انجام شده در دالاس در سال 2009 مشخص شد كه 56 درصد از بيماران مبتلا به استئوآرتريت(آرتروز) كه به مدت 8 هفته قرص گيلاس مصرف كردند، بيش از 20درصد از دردشان كاهش يافت و توانايي حركتيشان بهتر شد. ماده معجزهآساي موجود در اين ميوه، «آنتوسيانين» است يعني همان رنگدانههايي كه باعث ايجاد رنگ شفاف و درخشان گيلاس، انگور، شاتوت و بادنجان ميشود. اين محصولات نيز آنتياكسيدانهاي قوي هستند كه التهاب را كاهش ميدهند.
مقدار مصرف: روزانه مصرف نصف فنجان گيلاس به صورت تازه، منجمد، كنسرو يا خشك شده يا آب گيلاس توصيه ميشود.
- چاي سبز
مطالعات نشان ميدهد تركيبات آنتياكسيدان خاص موجود در اين نوع چاي، از بروز و شدت يافتن آرتريت روماتوئيد ميكاهد.
در چاي سبز مادهاي به نام EGCG وجود دارد كه توليد مواد التهابزا را كه باعث آسيب رسيدن به مفاصل ميشود، در مبتلايان به اين بيماري كم ميكند.
مقدار مصرف: روزانه 3 تا 4 فنجان چاي سبز بنوشيد اما نوع بدون كافئين آن را مصرف نكنيد زيرا برخي مواد مغذي و مفيد چاي، هنگام تهيه چاي سبز بدون كافئين از بين ميروند. اگرچه چاي سبز باعث از بين رفتن كامل درد نميشود، اما بيتاثير هم نيست.
اگر مبتلا به استئوآرتريت (آرتروز) هستيد، از مصرف زياد ويتامين C خودداري كنيد. پژوهشگران با انجام آزمايشاتي دريافتند، حيواناتي كه دوز بالايي ويتامين C دريافت ميكردند، پس از 8 ماه، استئوآرتريت مفاصل زانويشان شديدتر شد. بنابراين رعايت اعتدال در مصرف ويتامين C در اين مورد، بسيار مهم است
- چرا نبايد فستفود و ذرت بخوريد
سختپوستان دريايي، گوشت قرمز (درصورت ابتلا به نقرس)
بيماري نقرس، در اثر بالا رفتن اسيداوريك خون به وجود ميآيد كه با تشكيل كريستالهايي كه روي مفاصل مينشينند، باعث ايجاد درد ميشود.
«پيورين» تركيبي است كه بهوفور در سختپوستان دريايي، گوشت و لبنيات پرچرب يافت ميشود. اين تركيب به اسيداوريك تبديل ميشود. مصرف اين غذاها براي افرادي كه درخطر ابتلا به نقرس هستند ممنوع است: «انواع صدفهاي خوراكي، بعضي از ماهيها مثل شاهماهي، جگر، مغز، قلوه و نانهاي شيرين. »
درعوض ميتوانيد حدود 150 گرم گوشت كمچرب، مرغ يا ماهي مصرف كنيد، اما نهبيشتر! براي تامين پروتئين بدن ميتوانيد از حبوبات استفاده كنيد زيرا منيزيم لازم براي عضلات و كلسيم موردنياز براي ساختن استخوانها هستند.
- روغن دانه سويا، ذرت و آفتابگردان
ميزان بالاي امگا-6 موجود در اين مواد باعث افزايش التهاب ميشود. توجه داشته باشيد كه در تهيه بسياري از غذاهاي آماده و اسنكها، از اين روغنها استفاده ميشود. به جاي اين روغنها، از روغن زيتون يا روغنهاي مشابه آن استفاده كنيد.
- قند
برخي مطالعات نشان ميدهد مصرف قند ممكن است باعث افزايش التهاب شود. با اينكه قند، ابتدا انرژي را بهطور ناگهاني و به سرعت افرايش ميدهد، اما اين انرژي دوام چنداني ندارد و ميتواند باعث خستگي شديدتر در مبتلايان به آرتريت كه خود از ضعف و خستگي رنج ميبرند، شود. همچنين به دليل داشتن كالري بالا، منجر به چاقي و اضافه وزن و در نتيجه فشار مضاعف روي مفاصل ميشود. مصرف بسياركم و گاه و بيگاه شيريني اشكالي ندارد، اما بهتر است از شيريني طبيعي موجود در ميوههاي تازه استفاده كنيد. ميتوانيد روزانه 2 تا 4 وعده ميوه و در هر وعده حدود نصف فنجان ميل كنيد.
فلفل شيرين، مركبات و ساير موادغذايي غني از ويتامين C
ويتامين C از كلاژن كه ساختار اصلي غضروف است، محافظت ميكند. ميزان ناكافي اين ويتامين ممكن است احتمال ابتلا به برخي از انواع آرتريت مثل آرتريت روماتوئيد را افزايش دهد.
براساس مطالعاتي كه در كانادا روي 1317 مرد انجام شد، احتمال ابتلا به نقرس در كساني كه روزانه 1500 ميليگرم ويتامين C از طريق غذا يا مكملها به دست ميآورند، 45 درصد كمتر از گروهي بود كه كمتر از 250 ميليگرم از اين ويتامين در روز مصرف ميكردند. نقرس، بيماري التهابي دردناكي است كه آرتريت نقرسي نيز ناميده ميشود اما اگر مبتلا به استئوآرتريت (آرتروز) هستيد، از مصرف زياد ويتامين C خودداري كنيد. پژوهشگران با انجام آزمايشاتي دريافتند، حيواناتي كه دوز بالايي ويتامين C دريافت ميكردند، پس از 8 ماه، استئوآرتريت مفاصل زانويشان شديدتر شد. بنابراين رعايت اعتدال در مصرف ويتامين C در اين مورد، بسيار مهم است.
مقدار مصرف: مصرف روزانه 200 تا 500 ميليگرم ويتامين C مناسب است. يك عدد پرتقال يا يك فنجان بروكلي حدود 200 ميليگرم از ويتامين C بدن را تامين ميكند. درضمن سعي كنيد به جاي مكملهاي ويتامين C، بيشتر از موادغذايي حاوي اين ويتامين استفاده كنيد. دكتر «بونسي» ميگويد: « موادغذايي سرشار از ويتامين C، داراي ساير موادمغذي گياهي نيز هستند كه نميتوانيد آنها را از طريق مصرف مكملها تامين كنيد.»
به عنوان مثال، بروكلي و گل كلم، علاوه بر ويتامين C، ماده شيميايي به نام indol-3- carbinol دارند كه ميتواند از ما در مقابل برخي سرطانها، از جمله سرطان سينه محافظت كند.