-
رییس انجمن جراحان از ارتوپدی ایران در این باره به سلامت می گوید: «بیان این تبلیغات به عنوان مباحث علمی فاجعه است به دلیل آنکه با اتمام سن رشد و بسسته شدن صفحات استخوانی، هیچ عاملی (نه دارو، نه کفش و صندل، نه ژل و نه ورش و نه حتی تغذیه مناسب) نمی تواند قد را بلندتر کند.»
تب زیبایی خیلی وقت است که دیگر فروکش نمی کند و روز به روز هم بالاتر می رود. صفحات مجله ها و روزنامه ها پر شده از تبلیغات جورواجوری که هرکدام سودای زیباترشدن را در سر خواننده می پرورانند. تب زیبایی برخی را آنقدر دچار کرده که برای چند سانت بلندقدترشدن، در دام سودجویان می افتند. «امتحانش که ضرر ندارد!» همین جمله خیلی ها را وسوسه می کند تا برای آنکه قامت بلندتری داشته باشند، انواع قرص ها، ژل، صندل، برچسب، کفش و گوشواره افزایش قد را تجربه کنند.
«ژل افزایش قد تا 5 سانتی متر، بددون کوچک ترین عوارض… کامل ترین و جدیدترین روش آموزش تضمینی افزایش قد بدون استفاده از داروهای شیمیایی و هورمونی زیان آور… دستگاه افزایش قد اورجینال که به صورت صندل تا 15 سانتی متر در سنین کمتر از 35 سال باعث افزایش قد می شود…» اینها فقط برخی از آگهی هایی است که در این زمینه وجود دارد، در توضیح روش کار دستگاه افزایش قد اورجینال آمده است: «این دستگاه با ایجاد پالس های الکتریکی ضعیفی، مانند طب سوزنی، اقدام به تحریک اعصاب حساس و موردنظر محل قرارگرفتن آن (کف پا) می کند و به این ترتیب باعث افزایش قد کاربر تا حداکثر 12 تا 15 سانتی متر می شود. شیوه کار این دستگاه نوعی فیزیوتراپی برای استخوان هاست و با تحریک اعصاب بدن، از تنبلی عضلات جلوگیری می کند و با تحریک عصبی باعث افزایش قد طبیعی می شود قیمت این دستگاه 57 هزار تومان است و هیچ گونه عارضه ای ندارد.»
این دستگاه ها و صندل ها و… به ظاهر هیچ عارضه و مشکلی ندارند و می توانند آرزوی بلندقدترشدن خیلی ها را برآورده کنند، قیمتشان هم آنقدر گران نیست که فقط افراد متمول بتوانند آنها را تهیه کنند اما آیا فقط با تحریک اعصاب بدن، می توان چند سانت بلندتر شد؟
این تبلیغات فاجعه است!
رییس انجمن جراحان از ارتوپدی ایران در این باره به سلامت می گوید: «بیان این تبلیغات به عنوان مباحث علمی فاجعه است به دلیل آنکه با اتمام سن رشد و بسسته شدن صفحات استخوانی، هیچ عاملی (نه دارو، نه کفش و صندل، نه ژل و نه ورش و نه حتی تغذیه مناسب) نمی تواند قد را بلندتر کند.»
دکتر غلامعلی عکاشه با بیان اینکه استفاده از آنچه در این آگهی ها تبلیغ می شود هیچ گونه اثری ندارد، ادامه می دهد: «جز سرازیرکردن پول به جیب مبلغان این روش های غیرعلمی، استفاده از آنها سود دیگری نخواهد داشت.» او با تاکید بر اینکه هیچ دارویی برای افزایش قد وجود ندارد، توضیح می دهد: «صفحات رشد استخوانی بعد از سن بسته شدن این صفحات استخوانی در دختران و پسران متفاوت است اما به طور کلی می توان گفت بعد از سن 20 سالگی دیگر نمی توان با هیچ وسیله و روشی قد افراد را بلندتر کرد.»
افزایش قد علمی نیست
یکی از روش های بحث برانگیز افزایش قد، عمل جراحی است. این روش را اولین بار یک فرد روسی برای مجروحان جنگی که استخوان هایشان آسیب دیده بودند و به طور مثال یک پایشان بلندتر از پای دیگر بود، به کار برد. رییس انجمن جراحان ارتوپدی ایران درباره چنین عمل های جراحی ای توضیح می دهد: «اگر بر اثر بیماری یا سانحه، یک پا کوتاه تر از پای دیگر باشد، می توانیم با عمل جراحی حداقل 3 سانیت متر پای دیگر را بلند کنیم و اگر کوتاهی در ران و ساق پا باشد، براساس ضوابط تعریف شده ای بین 10 تا 15 سانتی متر می توان قد پا را بلندتر کرد اما اینکه فرد سالمی بخواهد با عمل جراحی قدش را بلندتر کند به هیچ وجه توصیه نمی شود.»
دکتر عکاشه با بیان اینکه عوارض این جراحی آنقدر زیاد است که در دنیا برای افزایش قد پذیرفته شده نیست، ادامه می دهد: «امکان کج جوش خوردن و فلج عصب در این عمل جراحی وجود دارد و جای پیچ و بخیه در پای فرد باقی خواهد ماند. علاوه بر آن، اگر به طور مثال ران را بلند کنیم، زانو بدون تغییر می ماند و بسیار بدقواره می شود و ناهماهنگی نسبت به بالاتنه نیز به وجود خواهد آمد.»
وی درمورد افرادی که ادعا می کنند عمل افزایش قد عوارضی ندارد، می گوید: «از افرادی که چنین ادعایی دارند دعوت می کنم که در مراجع ذی صلاح قانونی حاضر شوند و این موضوع را ثابت کنند.» رییس انجمن جراحان ارتوپدی ایران به افرادی که علاقه دارند قدشان بلند شود، توصیه می کند: «قبل از انتخاب روشی برای افزایش قد به متخصصانی مراجعه کنید که هم صلاحیت دارند و هم صداقت. در این راستا، انجمن جراحان ارتوپدی ایران در هر زمان با معرفی متخصصان، پاسخگوی سوال های شما خواهد بود.»
ایرانی ها بلندتر شده اند
ایرانی ها طی 30 سال گذشته، 8 تا 10 سانتی متر بلندتر شده اند. دکتر مرتضی مولوی، فوق تخصص ارتوپدی اطفال با بیان این خبر در گفت و گو با سلامت می گوید: «این آمار را براساس نمودار افزایش قد از بیمارانی که برای کوتاهی یک پا مراجعه کردند، به دست آوردیم. این نمودار مشخص می کند در کودکی که یک اندامش کوتاه تر از اندام دیگر است، در سن 16 تا 17 سالگی اندام چه میزان رشد می کند و در چه سنی می توان عمل جراحی انجام داد.
این نمودار در مورد افراد سالم نیز مصداق دارد و براساس آن می توان نتیجه گرفت ایرانی ها تا 10 سانتی متر بلندتر شده اند.» این فوق تخصص ارتوپدی اطفال 3 عامل را در افزایش قد موثر می داند: «ورزش، تغذیه و بهداشت عواملی هستند که به مرور زمان بر رشد قدی افراد تاثیر می گذارند. اگر کودکان در سن رشد کمتر بیمار شوند و مجبور نباشند آنتی بیوتیک مصرف کنند (آنتی بیوتیک جذب کلسیم و پروتئین را کم می کند)، تغذیه مناسب داشته باشند و ورزش کنند نسلی بلندقامت تر خواهیم داشت.»
دکتر مولوی به افزایش قد در کشور ژاپن اشاره می کند و توضیح می دهد: «در سال 1986 تا 1997 به طور متوسط 8 سانتی متر به قد ژاپنی ها اضافه شد به گونه ای که الان والیبالیست های 2 متری دارند. وضعیت در ایران نیز مشابه کشور ژاپن و متاثر از 3 عامل تغذیه، بهداشت و ورزش است.» وی اعتقاد دارد: «در یک خانواده 6 نفره، معمولا فرزندانی که وضعیت بهتری از نظر 3 عامل ذکر شده دارند، قدبلندتر هستند. بنابراین غیر از عوامل ژنتیکی، عوامل دیگری نیز بر قد افراد تاثیر دارند.»
5 درصد کودکان زیر 5 سال، کوتاه قد هستند
آمارهایی که دکتر مولوی بیان کرد جنبه رسمی ندارد و بر مبنای تعداد مراجعان به مطب تهیه شده است. دکتر حامد برکاتی، رییس اداره سلامت کودکان وزارت بهداشت می گوید: «آماری درمورد افزایش قد 10-8 سانتی متر ایرانی در دست نیست، اما براساس آخرین آمارهای وزارت بهداشت که در سال 83 تحقیق آن انجام شده، کوتاه قدی در گروه سنی زیر 5 سال به 5 درصد رسیده درحالی که در سال 77، 15 درصد بوده است.» دکتر برکاتی اعتقاد دارد، باتوجه به برنامه کودک سالم که از سال 84 وارد سیستم بهداشت و درمان شده و بالارفتن شاخص های بهداشتی و سطح سواد، به نظر می رسد وضعیت کوتاه قدی بهتر شده باشد.
رییس انجمن جراحان ارتوپدی ایران نیز گفته های دکتر برکاتی را تایید و عنوان می کند: «آمار رسمی ارزیابی شده ای که وضعیت قد ایرانی ها را طی زمان های مختلف سنجیده باشد و بیان کند که شاهد افزایش قد ایرانیان بوده ایم، وجود ندارد، اما به صورت تجربی و براساس مشاهدات می توانیم بگوییم جوانان و به خصوص دختران بلندتر شده اند.»
دکتر عکاشه اعتقاد دارد: «در قدیم سوءتغذیه وجود داشت و بیماری هایی مثل اسکوربوت، بری بری و راشیتیسم که ناشی از فقر ویتامین B و کلسیم است بسیار دیده می شد، اما در حال حاضر با بهود وضعیت تغذیه و ورزش که بر صفحه رشد تاثیر می گذارد، قد جوانان بلدتر شده و سوءتغذیه کمتر مشاهده می شود.»
بیماری هایی که رشد قدمان را متوقف می کند
تا چه سنی قدمان بلند می شود؟ پاسخ این پرسش تکلیف بسیاری از سوال ها را درمورد روش های جانبی و غیرعلمی افزایش قد مشخص می کند. دکتر محسن خوش نیت، فوق تخصص غدد و متابولیسم می گوید: «افزایش قد تا زمانی که صفحه های رشد استخوان باز باشد، امکان پذیر است. در دختران 2 سال بعد از عادت ماهیانه و در پسران با اتمام بلوغ یعنی 16، 17 سالگی صفحات رشد بسته می شود و از آن زمان به بعد، افزایش قد با هیچ وسیله ای امکان پذیر نیست.»
دکتر خوش نیت با دروغ دانستن تبلیغاتی که در مورد افزایش قد در مجله ها، ماهواره و فضای مجازی وجود دارد، تاکید می کند: «برخی بیماری ها بر روند رشد قد تاثیر می گذارند و افراد باید قبل از بولغ به متخصص مراجعه کنند تا علت کوتاه قدی بررسی شود. کم کاری تیرویید، کمبود هورمون رشد، بلوغ زودرس، بیماری های کبدی و ریوی مزمن، بیماری های قلبی، کم خونی مزمن و مصرف طولانی مدت بعضی از داروهای کنورتونی بر رشد قد تاثیر می گذارد. با مراجعه به موقع به متخصص علت بیماری بررسی و درمان می شود.»
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه سوءتغذیه روند افزایش قد را کند می کند، ادامه می دهد: «تغذیه مناسب در کودکی و نوجوانی اهمیت زیادی دارد و مصرف لبنیات، پروتئین، ویتامین، املاح و گوشت بر رشد قد تاثیر می گذارد.» وی با بیان اینکه آمار رسمی ای از افزایش قد در ایران نداریم، عنوان می کند: «به طور کلی در دنیا طی 70 سال اخیر به دلیل بهبود وضعیت اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی در کشورهای درحال توسعه، قد افراد بلندتر شده است.
پرسش از متخصص تغذیه
چه غذاهایی قدمان را بلند می کند؟
بلندی یا کوتاهی قد بیشتر جنبه ژنتیکی دارد و تغذیه فقط در شرایطی که بسیار نامناسب باشد و فرد دچار سوءتغذیه شود، بر رشد قد تاثیر می گذارد. بیشتر افرادی که تمایل دارند قد بلندتری داشته باشند، سوءتغذیه ندارند بلکه دوست دارند از نظر ظاهری، بهتر باشند.
تغذیه در دوران جنینی و 3 سال اول زندگی، اهمیت زیادی در رشد قد افراد دارد. به طور کلی چند گروه از مواد غذایی بر رشد قد تاثیر دارند؛ «روی» یا «زینک» از مواد غذایی است که به خصوص اگر قبل از بلوغ مصرف شود، می تواند بر رشد قد تاثیر بگذارد. علاوه بر آن، تغذیه کامل شامل گروه های مختلف غذایی مانند لبنیات و میوه های حاوی ویتامین A مانند طالبی، خربزه، سیب، انگور و مرکبات می توانند روی رشد قد تاثیر بگذارند.
برخی والدین تصور می کنند اگر فرزندشان شیر بیشتری بخورد، قدش بلندتر می شود، درحالی که مصرف شیر هم اندازه دارد و اگر یک نوجوان بیشتر از حد نیازش در روز شیر بخورد، چاق می شود و صفحات استخوانی اش زودتر بسته خواهند شد. برخی ورزش ها مانند والیبال، بسکتبال، شنا و دوچرخه سواری با زین بلند هم در رشد قد تاثیر دارند.
تمام موارد ذکرشده صددرصد در افزایش قد تاثیر ندارند و این طور نیست که اگر کسی این مواد غذایی را مصرف یا ورزش کند تما قد بلندی خواهد داشت. یک فرمول تقریبی که تا 70 درصد نتایجش قابل استناد است، قد فرزندان را در آینده نشان می دهد: اگر قد پدر و مادر را با هم جمع و حاصل را تقسیم بر 2 و عدد به دست آمده را با 5/6 جمع کنیم، قد پسر و اگر از آن 5/6 کم کنیم، قد دختر به دست می آید.
