دسته: دهان و دندان

• بدلیل شباهت این زخم ها به زخم های تبخالی و همچنین عود آنها سابقاً فکر می کردند که ممکن است ویروسی باشند. با نمونه برداری از این زخم ها و دیدن نوع ال فرم استرپتوکوک، احتمال میکروبی بودن، آن بالا گرفت ولی مشاهده گردید که این میکروبها در مخاط سالم و دیگر زخم های دهان نیز دیده می شوند

به زخم های عود کننده و دردناک مخاط دهان آفت گفته می شود. زخم آفتی در چند نوع بزرگ، کوچک و تبخالی شکل وجود دارند و شایع ترین آنها آفت کوچکی می باشد که به تعداد 5-1 عدد و به قطر کمتر از یک سانتی متر و معمولاً 5-3 میلی متر دیده می شوند

این زخمها گرد یا بیضی بوده و به رنگ زرد خاکستری با حاشیه قرمز و تا حدی برجسته دیده می شوند. از نظر محل، بیشتر قسمت قدامی حفره دهان مبتلا می شود و محل شایع آن پشت لبها مخاط گونه، کف دهان، زیر و کناره های زبان می باشد. این زخم ها کمتر به کام، حلق، لثه چسبیده و روی زبان را مبتلا می سازند.

غالب افراد در زیر سن 40 سالگی حداقل یک یا چند بار به آن مبتلا شده، ولی سن شیوع آن، دهه دوم زندگی می باشد و زن ها بیشتر از مردان به آن دچار می شوند. زخم های آفتی اغلب دردناک بوده و با تماس با غذا و نوشیدن مایعات محرک (ترشی و ادویه دار) درد آن تشدید می گردد. بخصوص اگر زبان گرفتار شده باشد که در این صورت علاوه بر غذا خوردن، ممکن است صحبت کردن نیز مشکل شود.

بیمارانی که مرتبا ً آفت می زنند احساسی شبیه به سوزن سوزن شدن و یا سوزش قبل از ایجاد زخم(معمولاً 24 ساعت قبل) در محل دارند. زخم سریعاً بوجود آمده و خود بخود بعد از 10-7 روز التیام می یابد و از خود اثری برجا نمی گذارد. بهبودی زخم ها ممکن است همزمان صورت نگیرد. معمولاً بعد از بهبودی تا مدتی (گاهاً 4-3 هفته) زخمی ایجاد نمی گردد ولی در افراد بسیار حساس و مستعد ممکن است زخم های اولی هنوز خوب نشده، زخم های دیگری در دهان(معمولاً در جای دیگر) دیده شوند.

عامل ایجاد کننده آفت کوچک چیست ؟
بدلیل شباهت این زخم ها به زخم های تبخالی و همچنین عود آنها سابقاً فکر می کردند که ممکن است ویروسی باشند. با نمونه برداری از این زخم ها و دیدن نوع ال فرم استرپتوکوک، احتمال میکروبی بودن، آن بالا گرفت ولی مشاهده گردید که این میکروبها در مخاط سالم و دیگر زخم های دهان نیز دیده می شوند. امروزه اعتقاد بر این است که آفت جزء بیماریهای سیستم ایمنی است. در بیماریهای سیستم ایمنی شناخت بافتهای آشنا از بیگانه مختل می گردد. درآفت سلولهای دفاعی بدن به قسمتی از مخاط دهان حمله ور شده و باعث زخمی شدن آن ناحیه می شوندکه گذرا بوده و خود بخود بهبود می یابد.بعضی از بیماران بعد از مراجعه به دندانپزشک آفت می زنند.

آیا میتوان با اطمینان گفت : “از وسایل غیر استریل استفاده شده است” ؟
خیر، همانطوری که گفته شد عامل ایجاد کننده آفت میکروب و ویروس نمی باشد. عوامل مستعد کننده ای برای ایجاد آفت وجود دارند که در ارتباط با دندانپزشکی می توان به استرس و تروما(فشار مختصر ناشی از کنار کشیدن گونه، لب و یا زبان توسط آینه و رول پنبه و حتی تماس مخاط با ابزار دندانپزشکی) اشاره نمود.

عوامل مستعد کننده آفت کدامند ؟
در درجه اول استرس و هیجانات روحی می باشد. دیده شده که در دانش آموزان و دانشجویان به هنگام امتحانات ابتلای آفت بیشتر است و همچنین بسیاری از بیماران نیز از درمانهای دندانپزشکی، ترس و استرس دارند. بعد از ضربه و تروما که قبلاً ذکر گردید، اختلالات هورمونی نیز در بروز آفت نقش دارند. در خانم ها 5-3 روز مانده به قاعدگی، آفت بیشتر دیده می ِود و در زمان حاملگی معمولاً زخم های آفتی مشاهده نمی شوند. آفت در افراد حساس و آلرژیک نیز بیشتر دیده می شود. در افرادی که حاسیت به بعضی از مواد دارند ابتلای آفت بیشتر است.بعضی از مواد غذایی مثل گردو، فندق، پسته، پنیر و بادنجان میزان شیوع آفت را بالا می برند. کمبود آهن و اسید فولیک و ویتامین B2 نیز از عوامل مستعد کننده می باشد.

درمان آفت چیست ؟
آفت خودبخود التیام می یابد و معمولاً نیازی به درمان ندارد. درآفت اگر درمانی لازم شود معمولاً علامتی بوده و به دو منظور زیر خواهد بود:
1- کاستن از درد و التهاب و استرس
2- جلوگیری از اضافه شدن عفونت ثانویه به آن توصیه می گردد، افرادی که مرتباً و به تعداد زیاد آفت می زنند و یا آفت آنها بزرگ بوده و التیام در مدتی بسیار طولانی صورت می پذیرد، جهت شناسایی عامل و بیماریهای زمینه ای مستعد کننده تحت معاینات و آزمایشات کامل تری قرار گیرند

آفت عود کننده دهانی چیست ؟
به طور کلی زخمهای آفتی را به 4 گروه میتوان تقسیم نمود :
1- زخم آفتی کوچک (minor) که شایع ترین نوع بوده و در حدود 80% از بیماران این نوع بروز میکند. در حقیقت این همان نوع آفت است که حالت عود کننده دارد و بحث ما بیشتر راجع به همین نوع خواهد بود.
2- زخم آفتی بزرگ (major) که کمتر از 10% از بیماران آفتی را تشکیل میدهد و اندازه ضایعات ممکن است به چند سانتیمتر هم برسد.
3- زخم آفتی تبخالی شکل (Herpetiform) که حدود 10% از بیماران را شامل میشود.
4- زخمهای وابسته به سندرمها که از جمله علایم سندرم بهجت یا سندرم رایتر هستند.

زخم آفتی کوچک (minor) شایعترین و شاید دردناکترین بیماری مخاط دهان در انسان است که به صورت زخمهای عود کننده، دردناک و غیر قابل پیشگیری ظاهر میشود. بر اساس مطالعات مختلف شیوع آن از 20 تا 50% جمعیت ذکر شده است که معمولا تظاهرات آن در سنین 10 تا 40 سالگی مشاهده میشود. جالب این که در تحقیقی شیوع این بیماری در شهر اصفهان، 1/21% و بالاترین میزان شیوع آن در سنین 30-25 سالگی گزارش شده است. این زخم در زنان و همچنین در افرادی که از نظر وضعیت اقتصادی- اجتماعی سطح بالاتری دارند به میزان بیشتری بروز میکند، تقریبا اکثر مبتلایان به آفت را افراد غیر سیگاری تشکیل میهند.
زخمهای آفتی بیشتر در مخاط یا پوشش متحرک دهان خصوصا مخاط گونه، مخاط داخلی لب و مخاط زبان مشاهده میشود و در مخاط کام و لثه بروز آن کمتر اتفاق میافتد.

علل یا عوامل بیماری :
اتیولوژی آفت عود کننده دهانی، دقیقا مشخص نیست اما بعضی از عوامل مهم به عنوان علل زمینه ساز برای این بیماری معرفی شدهاند.

این عوامل عبارتند از :
1- زمینه ارثی :
همانند بسیاری از بیماری ها، استعداد ژنتیکی و تاریخچه فامیلی مثبت در بروز این بیماری موثر است. تحقیقات نشان میدهد که فرزندان والدین غیر مبتلا به آفت تا 20% احتمال درگیری با ضایعات آفتی را دارند.

2- استرس :
به نظر میرسد استرس و فشارهای روحی حداقل به عنوان یک عامل زمینه ساز در بروز آفت موثر است. تحقیقات مختلف نشان میدهد که نسبت بروز آفت در افراد دارای مشکلات روحی نسبت به افراد سالم رابطه معنی داری دارد.

3- اختلالات ایمنولوژیکی :
هر چند برخی از محققین این بیماری را به عنوان یک بیماری اتوایمون ذکر کردهاند اما واقعیت این است که هنوز به درستی مشخص نیست تا چه میزان عوامل ایمنی بدن در بروز این زخمها موثر هستند.

4- عوامل هورمونی :
بروز یا تشدید این بیماری در ایام قبل از قاعدگی و توقف یا کاهش آن در هنگام بارداری موجب شده است که عوامل تغییرات هورمونی خصوصا افزایش هورمون استروژن را در بروز ضایعات آفتی موثر بدانند.

5- کمبودهای تغذیه ای و نقایص خونی :
کمبود ویتامین B12، اسیدفولیک و آهن در 15- 5 درصد بیماران با آفت گزارش شده است که غالبا با برطرف نمودن کمبود آنها، میتوان از شدت ضایعات کاست.

6- حساسیت های غذایی :
آلرژی به بعضی از مواد غذایی همچون فندق، گردو، شکلات، عسل، گوجه فرنگی، توت فرنگی، آدامس و بعضی از خمیر دندانها اگر نه بعنوان یک علت اولیه ولی حداقل به عنوان یک عامل مستعد کننده میتوان در بروز ضایعات آفتی موثر باشند.

7- سایر عوامل :
تروما، عوامل میکروبی، اختلالات گوارشی و سایر موارد مشابه نیز از جمله مواردی هستند که به عنوان زمینه ساز برای پیدایش آفت معرفی شده اند.

درمان :
اساسا باید گفت آفت هیچ گاه درمان قطعی ندارد واین شاید به نامشخص بودن علت واقعی بیماری است. البته با افزایش سن از دوره و شدت ضایعات کاسته میشود. به هر حال اغلب وقت پزشک یا دندانپزشک باید صرف اطمینان دادن به بیمار، مبنی بر اینکه یک طبیعت خودبخود محدود شوندهای دارد و درمانهای موجود علامتی و تسکینیاند میشود.اولین مرحله در درمان و کنترل آفت، بررسی ارتباط علایم با بیماریهای سیستمیک میباشد که علایم چشمی، گوارشی، تناسلی و سابقه آلرژی بررسی میگردد. بعلاوه آزمایش خون جهت C.B.C، بررسی میزان آهن، اسیدفولیک و ویتامین B12 لازم است انجام گیرد. به هر حال تعداد زیادی از مبتلایان به آفت واقعا سالم هستند و هیچ گونه مشکل سیستمیک ندارند. بنابراین درمان شامل کنترل بیماری به صورت موضعی است، تا درد کاهش یافته، فانکشن عضو برقرار شود و شدت عود نیز کاهش یابد.

رایجترین درمانهایی که در این خصوص توصیه میشود شامل موارد زیر هستند :
1- رعایت بهداشت دهان
2- استفاده از مواد محافظ موضعی(Orabase) حاوی استروئیدهای موضعی همچون تریامسینولون یا Flucinolone یا Clobetasol.
3- استفاده از آنتی بیوتیک موضعی همچون کلرهگزیدین، بنزیدآمین یا پرسیکا
4- استفاده از آنتی بیوتیک موضعی همچون کپسولهای 250 میلی گرمی تتراسایکلین در cc5 سرم فیزیو لوژی حل شده و به صورت دهان شویه به کار میرود.
5- رفع کمبودهای ویتامینی و املاح سرمی همچون ویتامین B12 ، آهن و اسید فولیک و پرهیز از غذاهای آلرژی زا.
6- استفاده از داروهای بی حس کننده موضعی همچون لیدوکائین و یا دیفن هیدرامین
7- استفاده از داروهای گیاهی
به هر حال بعنوان کلام آخر باید گفت اگر چه آفت دهانی یک واژه آشنا و البته ناخوشایند است لیکن میتوان با رعایت نکات بهداشتی و غذایی و همچنین پرهیز از هیجانات و فشارهای روانی دورههای این بیماری را کوتاه و شدت آن را کمتر نمود.

• دندان‌ها، ضخامت‌هاي روي دندان ها تميز شده که اين ضخامت‌ها محلي براي جمع شدن مجدد جرم است، اين محل ها بايد توسط وسايل صيقل دهنده مانند مسواک صيقل داده شود و از تجمع جرم در آن مکان ها پيشگيري صورت گيرد.

• نشانه بیماری‌های سینوس فک و صورت است. ترشحات حلقی بیانگر عفونت مزمن است. یادآوری می‌کنم مسواک زدن زبان یکی از الزامات بهداشت دهان و دندان است. با مسواک نرم از عقب به جلو به آرامی بکشید.

• دندان پزشكان می‌گویند بهترین سن برای جراحی دندان عقل زیر سن ۲۰ سالگی است، چرا كه عوارض و درد كمتری دارد.دندان عقل به سومین دندان آسیاب بزرگ اطلاق می‌شود. این دندان كمی دیرتر از دندان‌های دیگر رشد می‌كند و در سنین ۱۷ تا ۲۱ سالگی‌ می‌روید.

دندان عقل به آخرین دندان در هر قوس فکی گفته می‌شود که معمولاً بین ۱۷ تا ۲۵ سالگی در دهان می‌روید و دندانپزشکان اصطلاحا آن را “آسیای سوم” می‌نامند.

درباره ی دندن عقل بیشتر بدانیم

گاهی به دلایلی از جمله دلایل ارثی، بیماری‌های دوران کودکی(کم خونی، راشیتیسم )، عدم هماهنگی رشد استخوان فک با اندازه دندان‌ها و … این دندان‌ها در داخل فک نهفته می‌مانند. همچنین ممکن است قسمتی از تاج آن‌ها به طور ناقص در دهان ظاهر می‌شود، که در این صورت به آن دندان عقل نیمه نهفته گفته می‌شود.عدم وجود دندان عقل یک یا چند نمونه از hypodontia است.

چه موقع بايد دندان عقل را كشيد؟

متخصصان دندانپزشكي در آمريكا تاكيد دارند كه دندان عقل را نبايد بي‌دليل كشيد مگر اينكه موجب بروز مشكل و ناراحتي شود.اگر دندان عقل شما در بروز مشكلات خاص دهان و دندان نقش دارد، حتما بايد براي كشيدن آن به موقع به دندانپزشك مراجعه كنيد چون بيشتر نگهداشتن آن كار عاقلانه‌اي نيست. اين مشكلات عبارتند از:درد و ناراحتي – ايجاد عفونت – ايجاد كيست يا غده – آسيب رسيدن به دندان‌هاي كناري – ايجاد بيماري لثه .

چرا دندان عقل را باید کشید؟

دندان پزشكان می‌گویند بهترین سن برای جراحی دندان عقل زیر سن ۲۰ سالگی است، چرا كه عوارض و درد كمتری دارد.دندان عقل به سومین دندان آسیاب بزرگ اطلاق می‌شود. این دندان كمی دیرتر از دندان‌های دیگر رشد می‌كند و در سنین ۱۷ تا ۲۱ سالگی‌ می‌روید.

با رشد انسان و كوچك شدن فك، فضا برای رشد دندان عقل محدود شده و در نتیجه دندان عقل خود را به شكل نهفته و نیمه ‌نهفته نشان می‌دهد.تحقیقات انجام شده در زمینه دندان‌های عقل نشان می‌دهد كه این دندان‌ها در بسیاری از موارد، مشكل‌ساز بوده و به جراحی ختم شده‌اند.

دندان‌های عقل بعد از پوسیدگی، موجب پوسیدگی دندان‌های مجاور و عفونت در اطراف می‌شود و گاهی نیز با بستری ‌شدن در بیمارستان و جراحی همراه است. از طرفی دندان عقل با توجه به اینكه در آخرین ردیف دندان‌ها رشد می‌كند و جای کمی برای رشد آن وجود دارد،

به دندان‌های‌ مجاور فشار آورده و سبب كج قرار گرفتن دندان‌های دیگر می‌شود. همچنین این دندان‌ها باعث بروز دردهایی در ناحیه مفصل فك، گوش، چشم و سر می‌شود و برای مقابله با پیدایش چنین دردهایی، بهتر است كه دندان‌های عقل توسط پزشك متخصص كشیده شود.

• يك پرک آفتوژل را روی آفت قرار داده و با زبان خود آن را مرطوب نمائید. برای افزایش ماندگاری می توانید مجددا پرک دیگری روی آن قرار دهید. به تدریج دارو با بزاق دهان حل می شود و درد و التهاب زخم را کاهش می دهد.

تركيب داروئي :

مخاط چسب آفتوژل محتوی عصاره استاندارد شده ریشه گیاه شیرین بیان  Liquoriceبا نام علمی  (Glycyrrhiza glabra L.) حاوی  18/0 میلی گرم پلی فنل ها بر مبنای پیروگالل مي باشد.

مواد موثره:

ریشه های خشک  شده گیاه شیرین بیان محتوي تركيبات مؤثره شامل  ساپونین های تری ترپنوئیدی از جمله گلیسیریزین (Glycyrrhizin)،گلیسیرتینیک اسید (Glycyrrhetinic acid)، استرولها و فلاونوئيدها از جمله  فلا ونون ها عمدتا لیکوئی ریتین، شالکونها و ایزو فلا ونوئیدها مي باشد.

فارماكولوژي :

آفت دهان بیماری التهابی مزمن و تکرار شونده است که به صورت زخم در مخاط دهان ظاهر شده و معمولا در سطح داخل لب، گونه ها، لثه و زبان گسترش می یابد که درمان آن در بسیاری از موارد به درمان های علامتی محدود می شود.

به نظر می رسد فاکتورهای ژنتیکی(عامل ارث)، اختلالات خونی، نقایص ایمنی، تروما، استرس، اضطراب و حساسیت غذایی از عوامل زمینه ساز این بیماری می باشد.

کارآزماییهای بالینی انجام شده اثر عصاره شیرین بیان در درمان آفت  و زخمهای راجعه دهان را به خوبی نشان داده است. در کارآزمایی بالینی کنترل نشده بر روی 20 بیمار مبتلا به زخم های دهان با شیرین بیان  نشان داده شد که 15 نفر از این بیماران طی یک روز، بهبودی را تجربه کردند وبه دنبال آن در روز سوم زخمها به طور کامل ترمیم گردید.

در یک  کارآزمایی بالینی دوسویه کور متقاطع نشان داده شد دهانشویه حاصل از ریشه شیرین بیان به طور قابل توجهی متوسط تعداد زخم ها در روز، تعدادزخم های جدید ایجاد شده و درد وناراحتی همراه با این ضایعات را به طور قابل توجهی کاهش داد.

ترکیبات مؤثره آفتوژ ل محافظ بافت مخاطی بوده و به دلیل اثر ضدالتهابی و خاصیت تسکین دهندگی باعث کاهش درد و سوزش  بافت ملتهب می گردد. همچنین این ترکیبات دارای اثرات ضد میکروبی، ضد ویروسی، محرک ایمنی، ضد اسپاسم وآنتی اکسیدانی می باشند.

از مزایای آفتوژل در فرم دارویی مخاط چسب افزایش مدت زمان تماس دارو با زخم آفتی ودر نتیجه اثربخشی بیشتر دارو می باشد.همچنین این فرم دارویی بیشترین تراکم دارو را در مجاورت زخم و حداقل مقدار مصرف دارو را باعث می شود که به عنوان درمانی با کمترین عوارض جانبی مطرح می باشد.

مقدار و نحوه و مصرف :

مقدار و نحوه مصرف دارو توسط پزشك تعيين مي گردد ولي بطور معمول 5-4 بار در روز و یک بار موقع خواب توصیه می شود.

يك پرک آفتوژل را روی آفت قرار داده و با زبان خود آن را مرطوب نمائید. برای افزایش ماندگاری می توانید مجددا پرک دیگری روی آن قرار دهید. به تدریج دارو با بزاق دهان حل می شود و درد و التهاب زخم را کاهش می دهد.

موارد مصرف :

درمان آفت، برفک و زخم های دهانی، موکوزیت ناشی از شیمی درمانی.

موارد منع مصرف:

این فرآورده در دوران بارداری، پر فشاری خون، بیماریهای قلبی- عروقی، کلستاتیک کبد، سیروز کبدی، و اختلالات شدید کلیه منع مصرف دارد.

عوارض جانبي :

عصاره شیرین بیان موجب افزایش فشار خون، احتباس سدیم و آب و کاهش پتاسیم خون می گردد.

تداخلات دارويي :

مصرف همزمان با مدرهای کاهنده فشار خون مثل تیازیدها منجر به دفع بیشتر پتاسیم بدن می شود.

بارداري و شيردهي :

–         در دوران بارداري مصرف این فرآورده ممنوع می باشد.

–          در دوران شيردهي با احتیاط مصرف شود.

شرايط نگهداري :

–         فرآورده را دور از نور و رطوبت و در دماي كمتر از 30 درجه سانتيگراد نگهداري نمائيد.

–         فرآورده را دور از دسترس كودكان نگهداري نمائيد.

بسته بندي :

مخاط چسب آفتوژل به شكل پرک های گرد سبزرنگ در ظروف پلاستيكي (فلاكون)شفاف 30 عددي به همراه بروشور مي باشد.

• باید بدانید که لامینت مشکلات دندان‌های قدامی را رفع کرده و اگر دندانی با ضایعات زیادی همراه نباشد فقط درمان در حیطه مینای دندان می‌باشد. یکی از شرایط مهمی که برای آن وجود دارد نبودن عادت‌های دهانی بیمار است.

• اولین قدم برای کاشت دندان ملاقات با یک دندان پزشک حرفه‌ای برای انجام معاینات لازم است. در این مرحله معمولا از دندان‌ها عکس رادیولوژی تهیه می‌شود. این عکس می‌تواند اطلاعات مناسبی را درباره مقدار استخوان موجود در فک و شکل آن و نیز محل اعصاب و سینوس‌ها در اختیار دندان پزشک قرار دهد.