-
ديدن هر روزه سايت‌هاي مستهجن، همان‌طور كه گفته شد نوعي اعتياد است و راه‌حل‌هايي كه براي بقيه اعتيادها از آن‌ها استفاده مي‌شود با انجام تغييراتي، براي درمان اين مشكل هم توصيه مي‌شود.
اين جوري كه دارد پيش مي‌رود، احتمالا در ويراست بعدي طبقه‌بندي اختلال‌هاي رواني جايي هم براي هرزه‌نگاري‌هاي اينترنتي كنار گذاشته مي‌شود. متاسفانه در حال حاضر اين اختلال فقط در بحث‌هاي حقوقي كشورهاي مختلف مطرح شده و روان‌شناس‌ها و روان‌پزشك‌ها آن را در اختلالات قرار نداده‌اند اما اين به آن معنا نيست كه تحقيقي در اين مورد انجام نشده باشد. هرزه‌نگاري اينترنتي مقدمه يك بيماري فراگير روان‌شناختي به نام اعتياد جنسي است. براي همين چند محقق روان‌شناس ته و توي اين مشكل را درآورده و مراحل مختلف هرزه‌نگاري را شرح داده‌اند. در اين مطلب مي‌خواهيم اين مراحل پيش رونده را شرح دهيم تا هم شما پيشاپيش از عوارض آن آگاه شويد و انگيزه بيشتري براي پيشگيري داشته باشيد و هم با راه‌هاي درمان آن آشنا شويد.
وسوسه‌ها
در صفحه «سلامت جنسي» اين شماره درباره وسوسه صحبت كرده‌ايم. خيلي‌ها اين روزها ابراز نگراني مي‌كنند از آلودگي جامعه به انواع وسوسه‌ها كه بنيان خانواده را سست مي‌كنند؛ وسوسه‌هاي خياباني، وسوسه‌هاي تلويزيوني، وسوسه‌هاي اينترنتي و…
دنيا هيچ‌وقت خالي از وسوسه نبوده. اصولا هم، آدمي كه در دنيايي بدون وسوسه سالم بماند، هنري نكرده. پس شايد بد نباشد به جاي اين‌كه همه تلاش‌مان را براي حذف وسوسه‌ها به خرج دهيم، كمي هم يادآوري كنيم غلبه بر وسوسه‌ها چقدر ارزشمند است؛ نشان مردم بدهيم كه ايستادن جلوي وسوسه‌ها چه حالي مي‌دهد و همچنين ياد آدم‌ها بدهيم چطور بايددر برابر وسوسه‌ها مقاومت كنند.
سال‌هاست تلاش كرده‌ايم، بچه‌هاي‌مان از ميكروب‌ها در امان باشند. شده؟ مي‌شود؟ دنيا پر از ميكروب است. مي‌شود همه جا را استريل كرد؟ اصلا اگر بچه‌ها در محيط استريل بزرگ شوند، سيستم ايمني‌شان تكامل پيدا مي‌كند؟
سال‌هاست كه بچه‌هاي‌مان را در برابر ميكروب‌ها واكسينه مي‌كنيم تا خيال‌مان راحت باشد. براي وسوسه ولي فقط از روش پرهيز استفاده كرده‌ايم. نتيجه‌اش هم اين بوده كه گاهي بچه‌هاي‌مان يا از اين طرف بام افتاده‌اند يا از آن طرف.
گاهي در همان دوران كودكي، مراقبت‌هاي سفت و سخت‌مان نتيجه نداده و بچه مريض شده و براي علاجش بيچاره شده‌ايم. گاهي هم، توانسته‌ايم بچه را در محيط استريل بزرگ كنيم اما وقتي بزرگ شده، از كنترل ما خارج شده و در دنياي وسوسه‌ها غرق شده. باز مريض شده و براي علاجش توي سرمان زده‌ايم.
راستي چرا اين روزها زندگي‌هاي مشترك، اين‌قدر سست شده؟ چرا به بچه‌هاي‌مان ياد نداده‌ايم و نمي‌دهيم كه چطور جلوي وسوسه‌ها بايستند؟ اصلا كسي به‌خودمان ياد داده؟…
مرحله اول: اعتياد
اولش اين جوري است كه شما براي كنجكاوي به يكي از سايت‌هاي مستهجن كه لينك‌هاي‌شان اين طرف و آن طرف زياد ريخته‌اند، مراجعه مي‌كنيد. اما اين پايان ماجرا نيست اين تصاوير و متن‌ها آن قدر قدرت تخيل شما را به كار مي‌اندازند كه شما بارها و بارها، دوباره و دوباره به آن سايت‌ها مراجعه مي‌كنيد. فرد اين تصويرها و داستان متن‌ها را بارها و بارها در ذهن خود تصور مي‌كند و تحريك مي‌شود. جالب اين‌جاست كه افراد تحصيلكرده و باهوش، شايد به دليل قدرت تصور بالاترشان در مقابل اين سايت‌ها آسيب‌پذيرترباشند. خلاصه اين‌كه يك دفعه فرد به‌خودش مي‌آيد و مي‌بيند كه واقعا به اين سايت‌ها معتاد شده است. دقيقا مانند مصرف‌كننده‌هاي مواد، معتادان به اين سايت‌ها هم ديگر با ديدن مثلا يك عكس يا فيلم در شبانه‌روز راضي نمي‌شوند و وقت بيشتري را صرف تصاوير مستهجن و مستهجن‌تر مي‌كنند و البته كم‌كم عوارض اين اعتياد گريبان خانواده و شغل فرد را هم مي‌گيرد. در شديد‌ترين موارد از دست دادن خانواده، طلاق و حتي مشكلات قانوني ممكن است براي معتادان به اين سايت‌ها پيش بيايد.
مرحله دوم: تشديد
همان‌طور كه در مرحله قبل هم توضيح داده‌شد، معتادان به اين سايت‌ها كم‌كم وقت بيشتر و تصاوير مستهجن‌تري را طلب مي‌كنند. اما اين فقط در فضاي مجازي اينترنت نيست. آن‌ها كم‌كم توقعات عجيب و غريب جنسي كه در نتيجه ديدن اين سايت‌ها براي‌شان ايجاد شده‌است را از همسر خودشان هم دارند. معلوم است كه اين توقعات عجيب و غريب كه فقط منحرفان جنسي از پس آن‌ها برمي‌آيند در زندگي طبيعي برآورده نمي‌شود. اين‌جاست كه فرد ممكن است حتي بخواهد تنوع طلبي جنسي خود را با يافتن شريك‌هاي متعدد ارضا كند. ضمن اين‌كه اين نوع برخورد باعث مي‌شود كه همسر فرد كم‌كم از او آزرده شده و كناره‌گير‌ي كند. اين دور باطل همچنان ادامه پيدا كرده و زندگي طبيعي فرد را كاملا مختل مي‌كند.
مرحله سوم: حساسيت‌زدايي
هر چه كه فرد بيشتر پيش مي‌رود و بيشتر در سايت‌هاي مستهجن غرق مي‌شود، تشخيص فضاي مجازي از فضاي واقعي و التزامات اخلاقي برايش مشكل‌تر مي‌شود. در درجه اول ديگر هيچ محتواي مستهجني براي او شوك‌برانگيز نيست او ديگر ميخكوب نمي‌شود. هيچ‌چيزي برايش كريه نيست. در فضاي واقعي هم بسياري از انحرافات جنسي در ديگران براي او طبيعي به حساب مي‌آيد. تركيب شدن فضاي مجازي و واقعي براي او اين توهم را به‌وجود مي‌آورد كه «اين كاري است كه همه آن را انجام مي‌دهند». فرد ديگر قادر به درك اين نكته نيست كه فضاي مجازي مستهجني كه او در آن سير مي‌كند را فقط يك اقليت بسيار كوچك از جامعه واقعی آن هم با هدف‌هاي بيشتر اقتصادي به‌وجود آورده‌اند و اين گروه كوچك به هيچ عنوان نماينده جامعه واقعي نيستند. در جامعه واقعي براي اكثريت هنوز هم آن تصاوير وقيح و ميخكوب‌كننده هستند و اين افراد معتاد به سايت‌هاي مستهجن هستند كه مشكل دارند، نه جامعه.
مرحله چهارم: انحراف جنسي
در سايت‌هاي مستهجن فقط به تمايلات طبيعي جنسي پرداخته نمي‌شود. بخش عظيمي از اين تصاوير و متن‌ها مربوط به كساني است كه از انحرافات جنسي رنج مي‌برند. در آخرين مرحله و شديد‌ترين مرحله از اعتياد به سايت‌هاي مستهجن، خود فرد هم ممكن است اين رفتارهاي انحرافي را انجام دهد. لاقيدي جنسي و انجام رفتارهاي پرخاشگرانه جنسي 2 نمونه از رفتارهايي است كه در نتيجه مشاهده اين سايت‌هاي مستهجن انجام مي‌شود. يكي از بدترين عواقب اين مشكل روان‌شناختي، اين است كه نگرش‌هاي فرد به اطرافيانش كاملا جسمي مي‌شود. در واقع بخش عاطفي و انساني كه به‌طور طبيعي در روابط آدم‌ها با يكديگر وجود دارد كم‌كم از ذهن اين افراد محو مي‌شود و او به همه فقط با ديدگاه جنسي نگاه مي‌كند.
با اعتیاد به اینترنت چه كنيم؟
ديدن هر روزه سايت‌هاي مستهجن، همان‌طور كه گفته شد نوعي اعتياد است و راه‌حل‌هايي كه براي بقيه اعتيادها از آن‌ها استفاده مي‌شود با انجام تغييراتي، براي درمان اين مشكل هم توصيه مي‌شود. فرق آشكار اين اعتياد با اعتياد به مواد اين است كه در اعتياد به مواد درمان جسمي و رواني با هم به كار برده مي‌شود اما در اين نوع اعتياد، روان‌درماني به تنهايي درمان اصلي است. يكي از اصلي‌ترين درمان‌هايي كه براي اين نوع اعتياد به كار برده مي‌شود رفتاردرماني است. متخصصان رفتاردرماني مي‌گويند، معتادان به سايت‌هاي مستهجن در واقع با شرطي شدن به اين ورطه مي‌افتند. در واقع ديدن نخستين تصوير يا متن مستهجن در اينترنت به‌عنوان يك محرك خنثي با تحريك ذهني يا حتي عمل جنسي همراه مي‌شود. وقتي كه ديدن اين محرك‌هاي خنثي لذت‌بخش شد كم‌كم فرد ياد مي‌گيرد كه براي تحريك شدن همين تصاوير را در ذهن خود تكرار كند. در واقع به‌تدريج فرد به ديدن اين سايت‌ها وابسته مي‌شود و تنها به اين شرط تحريك مي‌شود. وقتي كه فرد شرطي شده باشد براي درمانش بايد اين وابستگي بين تصاوير و تحريك را بشكنيم. اما چطور؟
چگونه درمان كنيم؟
براي اين‌كه اين سايت‌ها ديگر آن قدرت تحريكي را نداشته باشند، رفتاردرمانگران از روش‌هاي زيادي استفاده مي‌كنند.
1. محروم‌سازي: يكي از اين روش‌ها محروم‌سازي است. به‌عنوان مثال درمانگر با بيمارش يك قرارداد مي‌بندد و از او يك چك با رقمي قابل توجه مي‌گيرد. بعد وقت معيني مثلا 90 روز معين مي‌شود كه اگر در آن مدت فرد به اين سايت‌ها سر نزند چك برگردانده مي‌شود وگرنه درمانگر آن را نقد مي‌كند.
2. محرك‌هاي ناخوشايند: يكي ديگر از روش‌هاي شرطي‌زدايي اين است كه اين تصاوير را با محرك‌هاي ناخوشايند مثل شوك الكتريكي يا مايع تهوع‌آور همراه كنيم. در نتيجه فرد با ديدن اين تصاوير نه‌تنها حالت خوشايند هميشگي را ندارد بلكه حالي نامطبوع به او دست مي‌دهد.
3. كارت‌هاي هشداردهنده: يكي ديگر از روش‌هاي رفتار درمانگران استفاده از كارت‌هايي با جمله‌هاي هشداردهنده است. در اين روش هر وقت فرد وسوسه شد كه به اين سايت‌ها سر بزند بايد يكي از كارت‌هايي كه روي آن عوارض ناخوشايند اين اعتياد نوشته شده‌است را بخواند و عبرت بگيرد.
4. درمان‌هاي ديگر: البته هميشه هم اين طور نيست كه اعتياد به سايت‌هاي مستهجن باعث مشكلات خانوادگي شود. گاهي بر عكس است؛ يعني مشكلات خانوادگي باعث پناه آوردن به اين سايت‌ها مي‌شود. در اين موارد بايد يك خانواده درمانگر، مشكل ريشه‌اي را حل كند تا مشكل ثانويه يعني اعتياد به اين سايت‌ها درمان شود. در اين موارد رفتاردرماني به تنهايي فايده‌اي ندارد؛ درست مثل اعتياد‌هاي ديگر. در كشورهاي ديگر گروه‌هاي خودياري براي اين مشكل هم وجود دارد. شبيه گروه «ان. اي» ( معتادان گمنام) كه براي درمان اعتياد كاربرد دارد، گروه‌هاي خودياري ديگري هم براي اين اعتيادها تشكيل شده‌است. در ايران البته اين گروه‌ها وجود ندارند اما روان‌درمانگران ممكن است از شيوه‌هاي گروهي هم براي درمان اين بيماري استفاده كنند.
اگر در مورد ميزان وابستگي به اينترنت دچار شك هستيد، اين آزمون را براي خودتان انجام دهيد
شايد شما معتاد اينترنتي باشيد!
همه اولش مي‌گويند: «نمي‌دانم چطور شد كه معتاد شدم! اولش تفريحي بود، بعد شد عادت و حالا بدون آن نمي‌توانم زندگي كنم!» در مورد هر نوع اعتيادي كه فكرش را بكنيد، همه معتادها همين را مي‌گويند. واقعا هم همين‌طور است؛ افراط در هر كاري ميتواند بلايي بر سر آدم بياورد كه او را از كار و زندگي بيندازد، اما بعضي اعتيادها مثل اعتياد به مواد مخدر آدم را از ريخت و قيافه هم مي‌اندازند!
در تست IAT هر چه نمره شما بيشتر باشد؛ اعتياد شما به اينترنت شديدتر است. نمرات هم به‌ترتيب از يك تا 5 هستند. در پايان؛ بايد مجموع نمراتي را كه به ۲۰ پرسش زير مي‌دهيد جمع بزنيد…
1 – به ندرت
2 – گاه گاهی
3 – غالبا
4 – زیاد
5 – همیشه
شامل من نمی شود
1. چقدر بيشتر از آنچه قصد داريد؛ در اينترنت مي‌مانيد؟
2. چقدر به دليل آنلاين ماندن؛ اعضاي خانواده را ناديده گرفته‌ايد؟
3. چقدر اينترنت را به بودن با همسرتان ترجيح مي‌دهيد؟
4. چقدر از طريق اينترنت با كاربران ديگر رابطه ايجاد مي‌كنيد؟
5. چقدر ديگران از شما به دليل ميزان آنلاين بودن‌تان شاكي هستند؟
6. چقدر به‌خاطر اينترنت؛ نمرات و كارهاي‌تان در مدرسه افت كرده است؟
7. چقدر ايميل‌هاي‌تان را پيش از كارهاي ضروري ديگرتان چك مي‌كنيد؟
8. چقدر عملكرد كاري و بهره‌وري شما به خاطر اينترنت آسيب ديده است؟
9. در مورد كارهاي آنلاين چقدر پنهان‌كاري مي‌كنيد؟
10. چقدر افكار آزار‌دهنده در زندگي را با افكار آرام‌بخش در اينترنت خنثي مي‌كنيد؟
11. چقدر وقتي در اينترنت هستيد؛ احساس مي‌كنيد توان پيش‌بيني امور را داريد؟
12. چقدر فكر مي‌كنيد زندگي بدون اينترنت، چيزي كسالت‌بار؛ تهي و بي‌لذت است؟
13. هنگام كار با اينترنت مزاحمت ديگران چقدر عصباني‌تان مي‌كند؟
14. چقدر به دليل قطع نكردن اينترنت؛ دچار بيخوابي مي‌شويد؟
15. چقدردر حالت آفلاين حواس پرتي داريد؛ ولي در حالت آنلاين بهتر هستيد؟
16. چقدر وقتي آنلاين هستيد اين جمله را به كار مي‌بريد: فقط چند دقيقه مونده؛ الان ميام!
17. چقدر سعي كرده‌ايد از ميزان آنلاين بودن خود بكاهيد و موفق نشده‌ايد؟
18. چقدر سعي داريد ميزان آنلاين بودن‌تان را از ديگران مخفي كنيد؟
19. چقدر ميزان آنلاين بودن را به بيرون رفتن با ديگران؛ ترجيح مي‌دهيد؟
20. چقدر وقتي آفلاين هستيد؛ احساس افسردگي و عصبي بودن داريد ؟
نمره شما چند است؟
اين امتياز نشان مي‌دهد شما يك كاربر معمولي هستيد.
بايد مراقب باشيد! زيرا شما در معرض ابتلا به مشكل اعتياد اينترنتي هستيد.
يعني شما به اكثر پرسش‌ها نمرات ۴ يا ۵ داده‌ايد و متاسفانه دچار اعتياد اينترنتي هستيد و بايد مشكل‌تان را در اسرع وقت حل كنيد. واقعا فكر كنيد كه اگر در پرسش دوم؛ جواب شما ۴ بوده است، چه به سر خودتان آورده‌ايد؟!
