برچسب: کبد چرب

• چاقی احتمال ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد، و بیمار دیابتی بیش از دیگران مستعد ابتلا به کبد چرب است. البته این بیماری خود به خود در بیمار دیابتی بروز نمی‌یابد، بلکه دیابت مقاوم به انسولین به علاوه وجود چربی اضافی در بدن در نهایت باعث بروز این بیماری می‌شود.

کبد چرب یک بیماری شایع است و ۱۰ تا ۲۰ درصد افراد در ابالات متحده دچار این بیماری هستند. اکثر موارد کبد چرب(Fatty Liver) در سنین بین ۵۰ تا ۶۰ سال تشخیص داده می‌شود. زمانیکه کبد چرب بدلیل سایر مشکلات رخ می‌دهد، خطرناک بوده و باید به موقع برای درمان اقدام کرد.

به گزارش شفا آنلاین،علایم اختصاصی برای بیماری کبد چرب بروز نمی کنند و بیماری با هیچ علامتی، به ویژه در ابتدای بیماری، همراه نیست. در صورت پیشرفت بیماری، معمولاً پس از سپری شدن چند سال یا حتی چند دهه، مشکلات مبهمی نظیر موارد زیر تجربه می‌شوند:

– خستگی مزمن
– کاهش وزن یا کم‌اشتهایی
– ضعف
– حالت تهوع
– گیجی، ضعف قوه تشخیص یا مشکل در تمرکز کردن

بیمار علاوه بر موارد فوق گاهی با علایم زیر نیز مواجه می‌شود:

– درد مرکز یا قسمت راست بالای شکم
– کبد بزرگ شده
– تیره شدن رنگ پوست یا لک صورت، جوش صورت که معممولاً روی گردن یا زیربغل رخ می‌دهد.
– سفید شدن زبان
– بوی بد دهان
– کهیر و حساسیت‌های پوستی
– خارش پوست
– تعرق بیش از اندازه
– بوی نامطبوع و زننده بدن
– حلقه‌های تیره زیر چشم
– زرد شدن چشم
– قرمزی، تورم و خارش چشم (حساسیت چشم
– آکنه دوران بزرگسالی (آکنه روزاسه) ـ (جوش‌های قرمز اطراف بینی، گونه‌ها و چانه)
– ظاهر شدن خال‌ها و نقطه‌های مایل به قهوه‌ای روی پوست مانند لک صورت (خال‌های کبدی)
– قرمز شدن کف پا و دست که گاهی با خارش و التهاب نیز همراه است.
– سرخ شدن صورت یا افزایش تعداد رگ‌های خونی صورت (مویرگ‌ها/ رگ‌ها)
– سردرد، سرگیجه و در مواردی تنگی نفس

علل کبد چرب:

زندگی کم تحرک در دنیای جدید، افزایش میزان چاقی و مشکلات ناشی از آن را برای مردم این نواحی به ارمغان آورده است. بیماری کبد چرب(Fatty Liver) در دست‌کم 25% جمعیت کشورهایی تشخیص داده می‌شود که چاقی در آن رواج گسترده‌ دارد.

از دیگر علل کبد چرب می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– چاقی احتمال ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد، و بیمار دیابتی بیش از دیگران مستعد ابتلا به کبد چرب است. البته این بیماری خود به خود در بیمار دیابتی بروز نمی‌یابد، بلکه دیابت مقاوم به انسولین به علاوه وجود چربی اضافی در بدن در نهایت باعث بروز این بیماری می‌شود.

– در مورد رابطه هپاتیت با کبد چرب باید گفت یکی از عامل‌های مؤثر در ابتلا به این بیماری، هپاتیت C است که التهاب کبد را به دنبال دارد، لازم به ذکر است که هپاتیت با کبد چرب تقاوت دارد.

– کبد چرب معمولاً پی‌آمد مصرف مشروبات الکلی سنگین است؛ هر چند این عارضه تنها مشروب ‌خواران را هدف قرار نمی‌دهد و در میان افراد غیر الکلی نیز رواج دارد که علت آن عموماً مصرف طولانی مدت داروهای تجویزی، رژیم غذایی نامناسب، سوء تغذیه، بیماری‌های خاص ناشی از سبک زندگی فردی مانند دیابت، چاقی یا سطح کلسترول بالا است.

– یکی از مهم‌ترین و شاخص‌ترین عوامل ابتلا به این بیماری الکل و پس از آن چاقی است. چربی مازاد در ناحیه‌ی شکم بیش از افزایش وزن کلی بدن به بیماری کبد چرب ارتباط می‌یابد. اکثر افراد چاق از ضرورت کاهش وزن آگاه هستند، حال آن که تعداد انگشت‌شماری از آنان واقعاً قدمی در این راه برمی‌دارند. شاخص توده بدنی کمتر از 25 به عنوان محدوده سلامت اکثر افراد قلمداد می‌شود، البته این میزان با توجه به قد و جنسیت فرد تغییر می‌کند.

– بارداری و حاملگی نیز به دلیل به هم خوردن تعادل هورمون‌ها در طی این دوره و همچنین افزایش وزن یکی از علل بیماری کبد چرب به شمار می‌رود. اما پس از زایمان، کبد به خودی خود و بدون هیچ گونه درمان خاصی شروع به بهبود یافتن می‌کند و به ندرت لازم است تا برای بیماری کبدی ناشی از حاملگی برنامه درمانی خاصی در نظر گرفته شود.

• این فوق تخصص گوارش و کبد یادآور شد: «چاقی و عادت‌های غذایی نامناسب از مهم‌ترین علت‌های ابتلا به کبد چرب هستند اما عوامل دیگری مانند دیابت، سندروم متابولیک و ابتلا به چربی یا کلسترول خون بالا هم می‌توانند در ابتلای فرد به کبد چرب، نقش موثری ایفا کنند».

دکتر حسن رجبعلی‌نیا  درباره دلایل و شیوع ابتلا به این بیماری در بین جوانان جامعه اظهار داشت: «از آنجایی که بیشتر جوان‌ها در دنیای ماشینی امروز، کم‌تحرک شده‌اند و به‌دلیل کمبود وقت به مصرف غذاهای فست‌فود روی آورده‌اند، شانس ابتلا به کبد چرب هم در آنها بالا رفته است».

وی تاکید کرد که تغییر سبک زندگی و الگوی غذایی مانند افزایش علاقه به مصرف غذاهای چرب و سرخ‌کردنی، انواع سس و نوشابه‌های گازدار، از مهم‌ترین دلایل ابتلا به چاقی، مخصوصا در ناحیه شکم و افزایش خطر ابتلا به کبد چرب در حال حاضر و در تمام کشورهای پیشرفته یا توسعه‌یافته جهان محسوب می‌شود.

این فوق تخصص گوارش و کبد یادآور شد: «چاقی و عادت‌های غذایی نامناسب از مهم‌ترین علت‌های ابتلا به کبد چرب هستند اما عوامل دیگری مانند دیابت، سندروم متابولیک و ابتلا به چربی یا کلسترول خون بالا هم می‌توانند در ابتلای فرد به کبد چرب، نقش موثری ایفا کنند».

رجبعلی‌نیا برای پیشگیری یا بهبود روند درمان کبد چرب هم توصیه‌های کاربردی و ساده‌ای داشت: «برای پیشگیری از ابتلا به کبد چرب، مخصوصا در سنین جوانی، حتما روزی 30 دقیقه فعالیت بدنی مناسب داشته باشید. سهم میوه‌ها و سبزی‌ها را در سبد غذایی‌تان افزایش بدهید. مصرف غذاهای چرب را به حداقل ممکن برسانید. آب و دوغ کم‌چرب و کم‌نمک را جایگزین نوشابه‌های گازدار کنید و تا حد امکان، انواع سس‌ها را از برنامه غذایی‌تان کنار بگذارید».

• کبد چرب در هر سنی دیده می شود. به خصوص اینکه چاقی در میان کودکان هم شایع شده است ولی معمولا در سنین 30، 40 تا 50 سال و بیشتر در بین آقایان شیوع دارد.

کبد چرب، بمب ساعتی قرن جدید است؛ بمبی که حاصل بی تحرکی، رژیم غذایی نامناسب، استفاده از فست فودها و رشد فزاینده پدیده چاقی در دنیاست. برای آشنایی با این بمب ساعتی و چگونگی خنثی کردن آن، گفت و گوی ما را با دکتر شاهین مرآت، فوق تخصص بیماری های گوارش و کبد و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران بخوانید.

**آقای دکتر! چه وقت می گویند کبد چرب شده است؟

وقتی وزن کسی بالا می رود، چربی در بدنش زیاد می شود و چربی اضافه در شکم، ران ها، بازوها و سایر قسمت های بدن مانند کبد رسوب می کند و باعث به وجود آمدن کبد چرب می شود.

**کبد چرب چه مشکلاتی برای بدن ایجاد می کند؟

کبد چرب آسیب خاصی به بدن نمی زند اما حدود 10 درصد افراد مبتلا به کبد چرب، دچار مشکل می شوند و چربی رسوب کرده به کبد آنها آسیب می زند. علت این آسیب هنوز مشخص نیست و با آزمایش های کبدی و مشاهده افزایش آنزیم های کبدی می توان به آن پی برد. در این صورت کبد چرب مهم می شود. 2 نوع کبد چرب وجود دارد؛ یکی کبدی که در اثر رسوب چربی آسیب نمی بیند و دیگری کبدی که به دلیل وجود چربی دچار مشکل می شود که اگر درمان نشود، به مرور زمان کبد را از بین می برد.

**گفته می شود کبد قدرت بازسازی بسیار خوبی دارد. با این حال چربی می تواند آن را از بین ببرد؟

بله، البته کبد همه بیماران مبتلا به این عارضه از بین نمی رود. همان طور که اشاره کردید، کبد قدرت بازسازی خوبی دارد و اگر آسیب ببیند، خودش را ترمیم می کند، اما در بعضی افراد این بازسازی آنقدر سریع نیست که همه آسیب ها ترمیم شود، در نتیجه بعد از گذشت حدود 20 تا 30 سال، ممکن است کبد کاملا از کار بیفتد و به سیروز کبدی یا نارسایی کبد منجر شود. متاسفانه از آنجا که چاقی بسیار شایع شده است، متعاقب آن ابتلا به کبد چرب نیز افزایش یافته است. در حال حاضر کبد چرب یکی از شایع ترین بیماری های کبدی و مهم ترین علت نارسایی کبدی است.

**معمولا در چه افرادی پیشرفت کرده و منجر به نارسایی کبد می شود؟

معمولا افراد خیلی چاق، دیابتی ها و افرادی که چربی خون بالا یا در خانواده شان سابقه ابتلا به نارسایی کبدی وجود دارد؛ بیشتر در معرض خطر هستند.

**میزان شیوعش چقدر است؟

کبد چرب بیماری شایعی است و حدود 30 درصد مردم به آن مبتلا هستند. بیماری 2 تا 3 درصد آنها پیشرفت می کند و به سیروز کبدی تبدیل می شود.

**بیشتر در چه سن و جنسی دیده می شود؟

کبد چرب در هر سنی دیده می شود. به خصوص اینکه چاقی در میان کودکان هم شایع شده است ولی معمولا در سنین 30، 40 تا 50 سال و بیشتر در بین آقایان شیوع دارد.

**مبتلایان، علایمی هم دارند؟

نه، خوبی یا شاید بدی کبد این است که ذخیره آن بالاست. یعنی اگر حتی نصف کبد هم از بین برود، هیچ اتفاقی نمی افتد و فرد متوجه آن نمی شود. فقط از راه آزمایش می توان به وجود مشکل کبدی در فردی پی برد. در بیشتر مواقع فرد به دلایل دیگری آزمایش یا سونوگرافی انجام می دهد و پزشک متوجه کبد چرب هم می شود. وقتی علایم ظاهر می شود که کبد کاملا از بین رفته باشد. شروع علایم هم معمولا زودتر از 50-40 سالگی نیست چون تقریبا 20 تا 30 سال طول می کشد تا کبد از بین برود. در این صورت شکم آب می آورد. در موارد شدیدتر فرد خونریزی گوارشی می کند و دچار اختلالات هوشیاری می شود.

**راه درمانش چیست؟

نه، داروی خاصی برای کبد چرب وجود ندارد. برخی پزشکان برای بیمار ویتامین E تجویز می کنند ولی هنوز تاثیر این ویتامین در بیماران و اینکه نفعش از ضررش بیشتر باشد، ثابت نشده است زیرا میزان دوز ویتامین E که برای درمان کبد چرب تجویز می شود، بسیار بالاست و خطر سکته قلبی و تصلب شرایین را افزایش نمی دهد. بنابراین پیشنهاد نمی شود مگر در موارد بسیار خاص که فرد پیشرفت کبدی زیادی داشته باشد و نمونه برداری مشکل مهمی را نشان بدهد. در غیر این صورت، تجویز ویتامین E بیشتر از 3 قرص در هفته و یک روز در میان پیشنهاد نمی شود. داروهای دیگری هم تجویز می شوند ولی هیچ کدام واقعا موثر نیستند. تنها عوامل موثر در درمان کبد چرب، ورزش و کاهش وزن هستند.

**انجام چه ورزش هایی را به مبتلایان به کبد چرب توصیه می کند؟

معمولا به افراد می گوییم یا 20 دقیقه در روز ورزش کنند یا یک روز در میان یک ساعت به انجام فعالیت های ورزشی بپردازند. بیماران باید بدانند که ورزش باید مداوم انجام شود تاثیرگذار باشد نه اینکه 2 روز آن را انجام دهند و 3 روز انجام ندهند. ضمن اینکه لازم نیست این 20 دقیقه یا یک ساعت، مداوم باشد، بیمار می تواند 2 تا 10 دقیقه یا 4 تا 15 دقیقه ورزش کند. این توصیه به خصوص برای افرادی است که به دلیل مشکلات اسکلتی – عضلانی قادر به ورزش طولانی نیستند. فرد یا باید سریع راه برود یا از سربالایی بالا برود و … تا به بدن فشار بیاید و عرق کند، ضربان قلبش تند شود و به نفس نفس زدن بیفتد. چنین ورزش هایی هم وزن را پایین می آورد و هم کبد چرب را بهبود می بخشد.

**مبتلایان به کبد چرب باید رژیم غذایی خاصی را رعایت کنند؟

نه، رژیم خاصی وجود ندارد و مهم کم کردن وزن است، یعنی اگر فردی مقدار زیادی هم روغن بخورد ولی طوری ورزش کند که همه آنها بسوزد مانعی ندارد و اگر غذای کمی بخورد ولی اصلا ورزش نکند و وزنش بالا برود، برای کبد بد است. مهم وزن کم کردن است. توصیه می کنم آنها به یک متخصص تغذیه مراجعه کنند.

**می توانیم بگوییم کبد چرب یک بیماری جدی است؟

جدی است اما زمان برای درمان آن زیاد است به خصوص اینکه راه های درمان هم بسیار ساده است. ایجاد عارضه در کبد حدود 30 سال زمان می برد اما زمان پیشگیری از آن همین حالاست، بنابراین مبتلایان باید وزنشان را در حد ایده آل نگه دارند تا بیماری شان پیشرفت نکند یا از عود مجدد آن پیشگیری کنند.