-
در طب سنتي ايران به اين دليل كه ريشه ابتلا به آلرژي در انواع مختلف آن ماده صفرا معرفي شده به همين دليل توسط درمانگران اين شيوه درماني گروه‌بندي يا دسته‌بندي خاصي براي آلرژي درنظر گرفته نشده است. اما به‌طور كلي بيماري آلرژي خود را به اشكال مختلف نشان مي‌دهد.
حساسيت و آلرژي‌هاي فصلي از جمله شايع‌ترين بيماري‌ها و اختلالات رايج در فصل بهارند كه با تغيير فصل در بسياري از مردم ديده مي‌شوند؛ يكي از مهم‌ترين دلايل بروز حساسيت فصلي به‌ويژه در فصل بهار گرده‌افشاني گل‌ها و گياهان در طبيعت است كه به‌همراه باد به سراسر شهرها منتقل مي‌شود. براساس آمار ارائه شده 16 درصد از مردم جهان همزمان با آغاز فصل بهار اين بيماري را تجربه مي‌كنند كه متاسفانه نيمي از آنها مجبورند علائم اين بيماري از قبيل آبريزش بيني، التهاب مجاري تنفسي، آبريزش چشم و خارش پوست را براي مدت زمان طولاني چه بسا تا پايان فصل بهار تحمل كنند.
مكتب طب سنتي ايران شيوه‌هاي درماني موثر و ماندگاري را براي درمان انواع آلرژي‌ها از جمله آلرژي‌هاي فصلي به بيماران توصيه مي‌كند كه در مقايسه با شيوه‌هاي درماني طب مدرن بسيار موفق عمل كرده است؛ در اين رابطه با دكتر ژيلانقيبي هرات مشاور طب سنتي و متخصص فيزيولوژي پزشكي گفت‌وگو كرديم تا از شيوه‌هاي درماني طب سنتي ايران در درمان آلرژي‌ها بيشتر بدانيم.
زماني كه بدن فردي نسبت به عواملي كه در حالت طبيعي نسبت به آنها واكنش نشان نمي‌دهد، تحريك‌پذير و واكنش‌زا شود به او مي‌گوييم دچار بيماري آلرژي يا آلرژي فصلي شده است. درحقيقت با پيدايش آلرژي در بدن برخي از عوامل خارجي مانند موادغذايي، داروها و بوها موجب تحريك بيمار شده و علائمي مانند خارش، سوزش، التهاب، قرمزي پوست، آب ريزش، عطسه و… را در فرد مبتلا به‌وجود مي‌آورد. درمانگران طب سنتي ايران علت بروز اين واكنش‌ها در بدن را حساسيت سيستم ايمني بدن مي‌دانند. در اين حالت سيستم ايمني بيمار بيشتر از سيستم ايمني افراد عادي نسبت به مواد خارجي از خود واكنش نشان مي‌دهد. به‌عنوان مثال همه مردم با مصرف آناناس دچار آلرژي نمي‌شوند اما برخي افراد وجود دارند كه به‌دليل حساسيت بالاي سيستم ايمني خود با مصرف كمترين ميزان از آناناس ممكن است دچار برخي از علائم ذكرشده، شوند و به ناچار عوارض ناشي از اين بيماري را تا چند روز با خود داشته باشند.
در طب سنتي ايران به اين دليل كه ريشه ابتلا به آلرژي در انواع مختلف آن ماده صفرا معرفي شده به همين دليل توسط درمانگران اين شيوه درماني گروه‌بندي يا دسته‌بندي خاصي براي آلرژي درنظر گرفته نشده است. اما به‌طور كلي بيماري آلرژي خود را به اشكال مختلف نشان مي‌دهد. اين بيماري مي‌تواند از فرم‌هاي ساده مانند خارش يا سوزش پوست، گلو يا چشم شروع شود و گاهي ممكن است آنقدر شديد باشد كه به‌دليل انسداد مجاري تنفسي به مرگ منتهي شود. در موارد بسيار شديد آلرژي، تورم در مجاري تنفسي رخ مي‌دهد و تنفس فرد با اختلال روبه‌رو مي‌شود و اين عاملي است كه در بيماران مبتلا به آلرژي كه پيش‌زمينه آسم يا بيماري‌هاي تنفسي دارند بسيار خطرناك است. آلرژي‌ها از ديدگاه طب مدرن از يكديگر تفكيك شده و هر كدام درمان خاص خود را دارند.
آلرژي‌هاي شايع در زمينه سيستم تنفسي از جمله انواع آلرژي‌هايي هستند كه در فصل بهار در بسياري از مردم ديده مي‌شوند. اين نوع آلرژي به‌دليل افزايش حساسيت مجاري تنفسي و دستگاه تنفسي بيمار، او را نسبت به مقدار اندكي از گرده گل يا گرد و غبار موجود در هوا دچار مشكل مي‌كند. به اين ترتيب از آنجا كه گرده‌افشاني اغلب گياهان و گل‌ها در اين فصل صورت مي‌گيرد بيشتر آلرژي‌هاي تنفسي، پوستي و آلرژي‌هايي كه با علائمي مانند آبريزش بيني، تورم چشم، سرخي چشم و آبريزش چشم همراه هستند در اين فصل ديده مي‌شود. درمانگران طب سنتي در گذشته به بيماران‌شان توصيه مي‌كردند براي رهايي از اين عوارض در فصل بهار به سرزمين‌هايي خشك‌تر كه ميزان گل و گياه در آنها كمتر است كوچ كنند كه متاسفانه امكان اجراي اين توصيه در زندگي امروزي با مشغله‌هايش امكان‌پذير نيست.
براساس ديدگاه‌هاي منتشر شده در متون كهن طب سنتي ايران، اين مكتب به‌وجود 4 خلط سودا، صفرا، بلغم و خون در بدن انسان معتقد است. در همين متون كه تعداد بي‌شماري از آن موجود است به بيماري به‌عنوان آلرژي پرداخته نشده. اما در اين كتب براي مواردي مانند افزايش صفرا در بدن يا ابتلا به سوءمزاج صفراوي علائمي مانند خارش، التهاب، سوزش، قرمزي يا آبريزش بيني و چشم عنوان شده كه بسيار شبيه و نزديك به علائم بيماري آلرژي است بنابراين درمانگران و متخصصان طب سنتي علت بروز آلرژي‌ها را در بدن افزايش بيش از حد صفرا در بدن مي‌دانند و براي درمان آن پيش از هر چيز به كنترل و مهار اين خط و ايجاد تعادل آن در بدن مي‌پردازند.
همانطور كه پاسخ‌دهي افراد به داروهاي شيميايي متفاوت است در مورد داروهاي گياهي يا شيوه‌هاي طبيعي درمان نيز پاسخ‌دهي افراد متفاوت است، همچنين مقدار دارو و طول درمان نيز در افراد مختلف متفاوت است.
يك علت آن، اين است كه سيستم و ساختار بدني افراد با يكديگر تفاوت دارد و دليل ديگر مدت زمان ابتلا به بيماري است. هر قدر مدت زمان كمتري از بيماري گذشته باشد بيماري زودتر درمان مي‌شود، بيماري‌اي كه مزمن شده باشد قطعا ديرتر درمان مي‌شود و در نهايت جديت و پيگيري بيمار در رعايت دستورات پزشك در اين زمينه تاثير‌گذار است اما مدت زمان درمان در اين شيوه در مقايسه با طب مدرن بسيار كوتاه است. بيماراني وجود دارند كه به‌مدت 4 سال به كلينيك‌هاي درمان آلرژي مراجعه مي‌كنند اما همين بيماران پس از نخستين جلسه حجامت و درمان، تاثيرهاي بي‌نظيري را در علائم خود مشاهده مي‌كنند.
بيشتر بيماران پس از حجامت با بهبود بخش بسيار زيادي از علائم‌شان روبه‌رو مي‌شوند. اين شيوه در درمان انواع آلرژي‌ها موفق عمل كرده و يكي ديگر از راه‌هاي كاهش ميزان صفرا در بدن است. تجويز تعداد بار انجام حجامت بسته به نوع بيماري و نظر پزشك دارد. گاهي بيمار با يك بار حجامت نشانه‌هاي بهبود را احساس مي‌كند و گاهي نياز به 2 تا 3 بار حجامت ديده مي‌شود. بيماراني بوده‌اند كه علائم عطسه، خارش، كهير و سوزش‌هاي پوست‌شان پس از انجام حجامت به‌طور كلي از بين رفته. علاوه‌بر خاصيت حجامت در كاهش ميزان صفرا در بدن، تاثير آن در متعادل‌سازي و تنظيم عملكرد دستگاه ايمني بدن نيز بسيار چشمگير است. اين شيوه يكي از موفق‌ترين شيوه‌هاي درمان طب سنتي ايران در درمان آلرژي‌ها شناخته شده است.
همانطور كه مي‌دانيد صفرا در كبد توليد شده و در كيسه صفرا جمع مي‌شود. هنگام ميل كردن غذا به‌ويژه غذاهاي چرب، صفرا ترشح مي‌شود تا به شكسته شدن چربي‌ها و هضم غذا كمك كند. در طول فرآيند هضم و جذب موادغذايي مقداري از اين صفرا در انتهاي روده بازجذب شده و به كيسه صفرا باز مي‌گردد. درصورتي كه فردي مبتلا به يبوست باشد ميزان باز جذب صفرا بيشتر شده و در نتيجه بيمار را به سوءمزاج صفرا دچار مي‌كند. به اين ترتيب ميزان صفراي بدن بيمار از حد مجاز بيشتر شده و اين مسئله موجب تقويت علائم بيمار مي‌شود. در اين مرحله درمانگر طب‌سنتي براي درمان بيمار و دفع صفراي اضافه از بدنش با تجويز داروهاي گياهي و رژيم غذايي خاص به لينت مزاج بيمار كمك مي‌كند. به اين ترتيب بيمار با دفع چند باره در طول روز موجب تخليه ميزان اضافي صفرا از بدنش مي‌شود.
برخي از گياهان دارويي خاصيت تنظيم‌كنندگي و متعادل‌سازي عملكرد سيستم ايمني بدن را دارند. از برخي از اين گياهان براي بهبود عملكرد سيستم ايمني استفاده كرده و از برخي از آنها براي كاهش علائم بيمار استفاده كرده به‌عنوان مثال به بيماري كه به كهير مبتلا شده توصيه مي‌كنيم از خاكشير استفاده كند يا به‌صورت خوراكي يا موضعي از آب گل ختمي، آلوورا يا آب اسفرزه مصرف كند.
اين گياهان طبع سرد و مرطوبي دارند كه در درمان آلرژي‌ها بسيار موثر است. اشكال دارويي و صنعتي آنها نيز در داروخانه‌ها موجود است حتي برخي از درمانگران طب رايج از برخي از اين داروهاي گياهي در كنار داروهاي شيميايي براي كنترل آلرژي بيمارشان استفاده مي‌كنند.
براساس تجربه شخصي‌اي كه در طول 22سال فعاليت و پژوهش در اين حوزه به دست آورده‌ام، مي‌توانم بگويم طب مدرن هنوز نتوانسته درمان قطعي و حتمي براي آلرژي‌ها ارائه دهد. اين طب تنها مي‌تواند با كمك داروهايي كه دارد علائم شايع اين بيماري را كنترل كند. در اين شيوه بيمار پس از مراجعه مكرر به كلينيك‌هاي تخصصي درمان آلرژي و پس از آزمايش‌ها و تست‌هاي مختلف سرانجام با فهرستي از موادغذايي روبه‌رو مي‌شود كه در طول زندگي از مصرف آنها بايد پرهيز كند درحالي‌كه خود بيمار قطعا مي‌داند چه موادغذايي در او ايجاد حساسيت مي‌كند و حال او را دگرگون مي‌سازد. بنابراين اين كلينيك‌ها بسياري از تنها مي‌توانند با تجويز داروهاي شيميايي علائم را كنترل كنند اما در طب سنتي درمانگر به درمان ريشه‌اي آلرژي‌ها مي‌پردازد. در اين شيوه درمانگر يا متخصص طب سنتي با كنترل و متعادل‌سازي ميزان صفرا و تنظيم عملكرد سيستم ايمني بدن اين بيماري را درمان مي‌كند. ضمن آن‌كه بيمار را از عوارض بسياري از داروهاي شيميايي در امان نگاه مي‌دارد و البته هزينه‌هاي درمان در اين 2 شيوه درماني قابل مقايسه نيست زيرا در طب مدرن بيمار بايد داروهاي شيميايي را تا مدت زمان طولاني يا براي هميشه مصرف كند و اين هزينه‌هاي زيادي را به او تحميل مي‌كند درحالي‌كه در طب سنتي با چند جلسه درماني و اصلاح شيوه زندگي اين بيماري با حداقل هزينه درمان مي‌شود.
در برخي شرايط كه بيمار به آلرژي‌هاي فصلي و تنفسي مبتلاست ممكن است تحت فشار قرار گرفته و دچار حمله‌هاي تنفسي شود به‌گونه‌اي كه امكان تنفس كردن براي او وجود نداشته باشد؛ همانطور كه اشاره كردم در طب سنتي فصلي براي بيماري آلرژي و اقداماتي كه در اين زمينه بايد براي بيمار درنظر گرفته شود هيچ تجويزي وجود ندارد بنابراين درمانگر طب سنتي در اين شرايط نمي‌تواند اقدام لازم را براي خارج كردن بيمار از اين وضعيت ارائه كند. در اين شرايط نزديكان بيمار لازم است او را فورا به متخصص يا درمانگر طب مدرن برسانند تا اقدامات لازم براي بازگشت تنفس طبيعي براي او لحاظ شود. بنابراين وقتي بيماري را داريم كه دچار تنگي نفس شده و مي‌دانيم كه تزريق كورتون مشكل او را برطرف مي‌كند؛ همين كار را به او توصيه مي‌كنيم تا شرايط بحران را سپري كند، زيرا اين شيوه اثبات شده و تحقيق شده است.
يكي از پرمصرف‌ترين داروها براي درمان آلرژي‌ها، كورتون است كه به‌صورت خوراكي و تزريقي تجويز مي‌شود. اين دارو موجب اختلال در عملكرد غده فوق كليوي مي‌شود كه نقش زيادي در عملكرد سيستم بدن دارد. مصرف بلندمدت اين دارو باعث پوكي استخوان، چاقي، افزايش عفونت در بدن مي‌شود يا مصرف داروهايي مثل آنتي‌هيستامين‌ها نيز كه براي رفع خارش تجويز مي‌شوند با عوارضي نظير بي‌حسي و خواب آلودگي همراه هستند و اين داروها عموما بيمار را از انجام فعاليت‌هاي روزمره باز مي‌دارند.
