شاید در کره ماه آب وجود داشته باشد

  • یافته ها خبر خوبی برای مأموریت Clipper Europa است که ممکن است در اوایل ژوئن سال 2022 راه اندازی شود. Clipper Europa Clipper در ماه جولای در هواپیما های سریع و کم ارتفاع پرواز خواهد کرد.

 

به نقل از Sciencedailyداده های جمع آوری شده توسط فضاپیمای گالیله ناسا در سال 1997 با استفاده از مدل های جدید و پیشرفته کامپیوتری برای کشف یک رمز و رازمورد بررسی قرار گرفتند که تا به حال ناشناخته بوده است. تصاویر اخترشناسی قبلی از تلسکوپ فضایی هابل فضایی ناسا در سال 2012 وجود این عنصر رانشان داد ، اما این تجزیه و تحلیل جدید از داده های جمع آوری شده بسیار نزدیکتر به منبع استفاده می کند.

این تحقیق توسط Xianzhe Jia، فیزیکدان فضایی دانشگاه میشیگان در آن آربور و نویسنده اصلی مقاله مجله، رهبری شد. جیا همچنین پژوهشگر دائمی برای ماموریت آینده ناسا برای کشف شرایط پذیرش جمعیت ماه، نیز می باشد.

جیا گفت: “داده ها وجود داشت، اما ما نیاز به مدل سازی پیچیده ای داشتیم تا بتوانیم این مشاهدات را درک کنیم.”

هنگامی که آنها اطلاعاتی را که طی آن 21 سال پیش در جریان پرواز جستوجو کرده بودند بررسی کردند، چیزی که داده های مغناطیسی با وضوح بالا نشان داد چیزی عجیب و غریب بود. بر اساس آنچه دانشمندان از کاوش ماهواره ها بر روی ماه و زحل یاد گرفتند – این ماده درون کوره یونیزه می شود و یک میدان مشخص در میدان مغناطیسی می گذارد – آنها می دانستند چه چیزی باید جستجو شود. و آنچه هرگز توضیح داده نشدخمشی مختصر و موضعی در میدان مغناطیسی بود.

گالیله دارای یک طیف سنج پلاسما موج قدرتمند برای اندازه گیری موج های پلاسما ناشی از ذرات باردار در گازهای اطراف جو در اروپا است.

اما اعداد به تنهایی نمیتوانند کل تصویر را نقاشی کنند. جیا لایه های امواج مغناطیسی و امواج پلاسما را با مدل سازی جدید سه بعدی توسعه داده شده توسط تیم خود در دانشگاه میشیگان تصویر کرد، که شباهت پلاسما را با اجسام منظومه شمسی شبیه سازی کرد. عنصر نهایی داده های هابل بود که ابعاد پدیده های احتمالی را ارائه می داد.

نتیجه ای که با شبیه سازی شده شبیه سازی شد، مطابق با میدان مغناطیسی و امواج پلاسما بود که تیم از داده های گالیله بیرون کشیده بود.

یافته ها خبر خوبی برای مأموریت Clipper Europa است که ممکن است در اوایل ژوئن سال 2022 راه اندازی شود. Clipper Europa Clipper در ماه جولای در هواپیما های سریع و کم ارتفاع پرواز خواهد کرد. اگر اسپری ها بخار را از اقیانوس اروپا یا دریاچه های زیرزمینی اکسید کنند، Europa Clipper می تواند ذرات مایع و گرد و غبار یخ زده را نمونه برداری کند. تیم ماموریت اکنون به دنبال مسیرهای بالقوه مدار میگردد و تحقیقات جدید در این خصوص انجام خواهد شد.

امسال زمستان سخت و متغیری است

  • به طور کلی بارش های پائیزه، زمستانه سال جاری و بهار ۱۳۹۷ در جمع بندی کل میلیمتری خوب پیش بینی می شود که بعضی از این سیستم ها همراه با باد، توفان و رعد و برق زیاد خواهد بود ولی خشکسالی از بین نخواهد رفت.

رئیس خانه نجوم و ژئوفیزیک شهرضا گفت: زمستان سخت و متغیری در راه است به طوریکه سرمای زود هنگام اتفاق خواهد افتاد و برودت شدید زمستان پیش بینی می شود.

حسین جانقربانی در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار داشت: بر اساس محاسبات دقیق علمی به روش جدید و منحصر توانستیم به پیش بینی های هواشناسی برای پائیز و زمستان سال جاری و بهار سال ۱۳۹۷ خورشیدی دست پیدا کنیم که البته نتیجه این یافته های علمی پیش تر در وب سایت بین المللی نجوم آیکوپ درج شده بود.

وی با اشاره به روش محاسباتی جدید در علم هواشناسی، تصریح کرد: فصل پائیز و زمستان سال ۲۰۱۷-۲۰۱۸ ( سال جاری) و فصل بهار سال ۲۰۱۸ (سال۱۳۹۷) با توجه به جمع بندی کل بارش ها در این ۹ ماه، از اواسط ماه اکتبر ۲۰۱۷ ( اواخر مهر ماه سال جاری) بارندگی ها در اقساء نقاط کشور آغاز می شود و توقف بارش ها در بعضی از ایام  همانند سال های قبل دیده می شود یعنی از زمان فاصله بارش قبلی تا بارش بعدی مدت زمانی به طول می انجامد که ممکن است استنباط خشکسالی شود، ولی با تغییرات ناگهانی جوی در سیستم های بعدی مقدار بارش باران و برف زیاد پیش بینی می شود.

رئیس خانه نجوم و ژئوفیزیک شهرضا افزود: این شرایط به گونه ای است که شاهد جاری شدن سیل، برف و کولاک شدید و راهبندان خواهیم بود.

وی اضافه کرد: متأسفانه سرمای زود هنگام اتفاق خواهد افتاد و برودت شدید زمستان پیش بینی می شود که احتمال دارد این سرمای زیاد و شدید به ایام نوروز سال ۱۳۹۷ وحتی بعد از آن منتقل شود و احتمال می رود، طی مدت زمانی این شدت سرما به طوری افزایش پیدا کند که باعث بروز مشکلات عدیده ای برای مردم شود.

وی تصریح کرد: به طور کلی بارش های پائیزه، زمستانه سال جاری و بهار ۱۳۹۷ در جمع بندی کل میلیمتری خوب پیش بینی می شود که بعضی از این سیستم ها همراه با باد، توفان و رعد و برق زیاد خواهد بود ولی خشکسالی از بین نخواهد رفت.

24 ستاره مرگ در حال نزدیک شدن به زمین هستند

 

  • متخصصان به این نتیجه رسیدند که از ۴۹۰ تا ۶۰۰ ستاره از فاصله حدود ۱۶ سال نوری از کنار منظومه شمسی عبور خواهند کرد و از ۱۹ تا ۲۴ ستاره از فاصله ۳ و نیم سال نوری منظومه شمسی عبور خواهند کرد.

به نقل از گروه اجتماعی برنا ، با استناد به گفته  متخصصان انستیتوی نجوم انجمن ماکس پلانک، ستارگانی که از کنار منظومه شمسی عبور می کنند می توانند  شهاب های مرگبار از باصطلاح ابر «اورت» را به داخل آن هل بدهند که از جمله برای سیاره زمین نیز خطرناک خواهد بود.

متخصصان  احتمال خطر را بر اساس اطلاعات دریافتی از ماهواره ESA Gaia محاسبه کردند.

متخصصان به این نتیجه رسیدند که از ۴۹۰ تا ۶۰۰ ستاره از فاصله حدود ۱۶ سال نوری از کنار منظومه شمسی عبور خواهند کرد و از ۱۹ تا ۲۴ ستاره از فاصله ۳ و نیم سال نوری منظومه شمسی عبور خواهند کرد. هر چند این اتفاق ممکن است طی یک میلیون سال رخ بدهد اما خطر بالقوه برای زمین به قوت خود باقی خواهد ماند. اصابت شهاب با زمین به فاجعه فضایی خواهد انجامید.

 

ابوریحان بیرونی دارای چه دین و مذهبی بود ؟

 

  • ظاهراً بیرونی مثل چند تن دیگر از علمای قرن چهارم، دلبستگی شدید به علی علیه السّلام و اهل بیت پیامبر را با پذیرفتن سه خلیفه اول و نیز تا حدی پذیرش عباسیان درآمیخته است

درباره این‌که بیرونی به کدامیک از مذاهب اسلامی عقیده داشته است ابهام وجود دارد. در آثارالباقیة عن القرون الخالیة که به نخستین دوران فعالیت علمی او بازمی‌گردد، بسیاری از عبارت‌ها حاکی از گرایش عمیق او به تشیع است. گذشته از عبارت‌های دعایی معمول، که پی درپی درباره حضرت علی علیه السّلام و خاندان پیامبر به کار برده است، این دلبستگی او بخصوص هنگام ذکر تفصیلیِ واقعه و مراسم عاشورا و غدیرخم و واقعه مباهله آشکار می‌شود. [۱] [۲]
تباین با اعتقادات شیعه

بیرونی در جای دیگر [۳]از خداوند بخصوص برای شیعیان زیدی طلب حفاظت می‌کند، و ضمن اشاره به چگونگی شهادت زید بن علی ، او را باعنوان «امام» نام می‌برد (وَقَدْ قُتِلَ الامامُ زید بن علی…) [۴] با این حال، در جدولی که برای ذکر حوادث تاریخ اسلام ، به ترتیب زمانی از ابتدای هجرت تا روزگار خودش، تنظیم کرده، از زمان رحلت حضرت محمد صلی اللّه علیه وآله به بعد را با سه دوره « خلافت »، « امارت » و « امامت » مشخص می‌نماید [۵] و خلفای اسلام را به ترتیب ابوبکر ، عمر ، عثمان ، علی علیه السّلام و حسن علیه السّلام ذکر می‌کند، از بنی امیه با عنوان «ملوک» و از عباسیان با عنوان «ائمه» نام می‌برد. این عنوان‌ها با پافشاری شیعه بر این‌که خلافت/ امامت منحصراً به علی علیه السّلام و فرزندانش تعلق داشته تباین دارد.
تبیین مواضع شیعی و سنی

ظاهراً بیرونی مثل چند تن دیگر از علمای قرن چهارم، دلبستگی شدید به علی علیه السّلام و اهل بیت پیامبر را با پذیرفتن سه خلیفه اول و نیز تا حدی پذیرش عباسیان درآمیخته است؛ این شیوه نزد برخی از معتزله آن روزگار مثل صاحب بن عباد نیز آشکار بود. در کارهای بعدی بیرونی که پس از مهاجرت اجباری او به غزنه (در ۴۰۸) نوشته شده‌اند، دلبستگی او به تشیع نامحسوس تر است و این امر باتوجه به پایبندی شدید سلاطین غزنوی به تسنن عجیب نیست. برای مثال، ذکر عناوین کامل اسلامی در آثارالباقیه [۶] را می‌توان با صورت خلاصه آن‌ها در قانون مسعودی [۷] مقایسه کرد. با وجود این، بیرونی همچنان از خاندان پیامبر با احترام زیاد سخن می‌گوید و مواضع شیعی و سنی را در کنار هم عرضه می‌کند. مثلاً در بحثی درباره اوقات نماز ، [۸] نظریات عمر و امام جعفر صادق علیه السّلام را به دنبال هم می‌آورد. همچنین از معتزله در برابر تحریف دروغ آمیز عقایدشان دفاع می‌کند. [۹] او در عبارت غریبی از کتاب الجماهر فی الجواهر [۱۰] به مناسبت معرفی سنگ «خُماهن» (حجَرالدم) اشاره می‌کند که شیعیان گونه سفیدرنگ این سنگ را برای تمایز از مخالفانشان (نوا صِبُهُم) در نگین انگشتری خود به کار می‌برند و مخالفانشان از گونه سیاه رنگ این سنگ استفاده می‌کنند. بیرونی می‌افزاید که «من یک انگشتری با دو نگین از هردو رنگ برای فریفتن هر دو گروه (و اجتناب از منسوب شدن به هریک از دو گروه) داشتم». این عبارت بی شک نشانه بی رغبتی او نسبت به درگیری‌های فرقه‌ای است؛ اما این احتمال هم وجود دارد که بیرونی خواسته باشد به بی اعتنا بودن به گرایش‌های فرقه‌ای تظاهر کند تا انتقادهای موجود نسبت به آثار دوره جوانی خود را که بیانگر احساسات شیعی او بوده است خنثی کند.

پی نوشت ها:

۱. ↑ ابوریحان بیرونی، الاثارالباقیة عن القرون الخالیة، ج۱، ص۳۲۹، چاپ ادوارد زاخاو، لایپزیگ ۱۹۲۳.

۲. ↑ ابوریحان بیرونی، الاثارالباقیة عن القرون الخالیة، ص۳۳۳-۳۳۴،چاپ ادوارد زاخاو، لایپزیگ ۱۹۲۳.

۳. ↑ ابوریحان بیرونی، الاثارالباقیة عن القرون الخالیة، ج۱، ص۶۷، چاپ ادوارد زاخاو، لایپزیگ ۱۹۲۳.

۴. ↑ ابوریحان بیرونی، ساقطات الاثار الباقیة عن القرون الخالیة،ص۳۳۱، تهران ۱۹۶۹

۵. ↑ ابوریحان بیرونی، ساقطات الا´ثار الباقیة عن القرون الخالیة، ج۱، ص۱۷ـ۲۵، تهران ۱۹۶۹).

۶. ↑ ابوریحان بیرونی، الاثارالباقیة عن القرون الخالیة، ج۱، ص۳۲۸ـ ۳۳۵، چاپ ادوارد زاخاو، لایپزیگ ۱۹۲۳.

۷. ↑ ابوریحان بیرونی، کتاب القانون المسعودی،ج۱،ص۲۵۵-۲۵۷، حیدرآباد دکن ۱۳۷۳ـ۱۳۷۵/ ۱۹۵۴ـ۱۹۵۶.

۸. ↑ ابوریحان بیرونی، رسائل البیرونی: افراد المقال فی امر الظلال، ج۱، ص۱۶۲، حیدرآباد دکن ۱۳۶۷/۱۹۴۸.

۹. ↑ ابوریحان بیرونی، کتاب البیرونی فی تحقیق ماللهند، ج۱، ص۳، حیدرآباد دکن ۱۳۷۷/۱۹۵۸.

۱۰. ↑ ابوریحان بیرونی، الجماهر فی الجواهر، ج۱، ص۳۵۱ـ۳۵۲، چاپ یوسف الهادی، تهران ۱۳۷۴ ش).

منبع:

دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «مذهب ابو ریحان بیرونی»، شماره۲۴۵۵.

مرکز نجوم سما در مشهد شروع به کار کرد

  • در این مراسم دکتر قنبری رئیس هیات امنای دانشگاه خیام، دکتر آهنج مدیر گروه فیزیک دانشگاه خیام و همکاران و مدیران مدارس و آموزشکده سما مشهد نیز حضور داشتند.

مراسم گشایش مرکز نجوم سما امروز در مشهد برگزار شد. معاون دانشگاه و رئیس مرکز آموزشی و فرهنگی سما مشهد گفت : بنای ما این است که سال آینده در فناوری نانو وارد شویم و سایر فناوری‌های نو را در مدارس سما توسعه دهیم.

به گزارش خبرنگار آنا، دکتر محمدرضا ناصری در مراسم گشایش مرکز نجوم سما هدف از تاسیس این مرکز را بهره گیری حداکثری دانش آموزان سمایی و غیر سمایی از علم نجوم عنوان کرد و افزود: «نجوم جزء سرفصل دروس دانش آموزان پایه های پنجم و ششم ابتدایی است و برنامه های این مرکز به پیشرفت درسی دانش آموزان کمک بزرگی خواهد کرد.»

وی ادامه داد: «برای استفاده سایر پایه ها و دانش آموزان علاقه‌مند نیز در این مرکز برنامه ریزی شده است و با توجه به اینکه در آموزش و پرورش ناحیه 7 مشهد چنین مجموعه ای وجود ندارد، تاسیس این مرکز در این ناحیه به آموزش و پرورش کمک بزرگی خواهد کرد.»

وی دلیل راه اندازی مرکز نجوم سما در محل آموزشکده فنی و حرفه ای سما را وجود امکانات و تجهیزات بالقوه در گرایش های مختلف در آموزشکده عنوان کرد و افزود: «این تجهیزات و امکانات برای دانش آموزان بسیار مفید خواهد بود و توسعه پژوهش سرای سما که مرکز نجوم بخشی از آن است نیز در محل آموزشکده صورت خواهد گرفت.»

 

معاون دانشگاه و رئیس مرکز آموزشی و فرهنگی سما مشهد ابراز امیدواری کرد با توکل به خدا در سال آینده ایجاد و توسعه فناوری نانو در محل پژوهش سرا جزء دستور کار ما خواهد بود و بنای ما این است که سایر فناوری های نو را نیز در همین پژوهش سرا توسعه دهیم.

دکتر مطیع مدیر گروه فیزیک دانشگاه آزاد اسلامی مشهد نیز در این مراسم با بیان اینکه خطر اصلی برای این نوع فعالیت ها راکد ماندن آن است از اعلام همکاری گروه فیزیک دانشگاه با مدارس سما در بخش نجوم و برنامه های رصد آسمان خبر داد.

وی افزود: «اکنون ما تجهیزات و آزمایشگاههای نجوم در دانشگاه آزاد مشهد داریم و از مدارس تیزهوشان و مدارس سما نیز در برنامه های رصد در دانشگاه شرکت می کنند و این آمادگی را داریم که در بحث نجوم به مدارس سما کمک کنیم.»

در این مراسم حسینی مسئول مرکز نجوم سما نیز توضیحاتی در خصوص تجهیزات و امکانات از جمله دستگاه رصد آسمان، شاتل فضایی و … و برنامه های این مرکز ارائه و با اجرای برنامه رصد آسمان، شرکت کنندگان را با نحوه رصد در آسمان آشنا کرد.

در این مراسم دکتر قنبری رئیس هیات امنای دانشگاه خیام، دکتر آهنج مدیر گروه فیزیک دانشگاه خیام و همکاران و مدیران مدارس و آموزشکده سما مشهد نیز حضور داشتند.

 

 

چرا باید به نجوم اهمیت دهیم ؟

 

  • طبق بیشینه‌ی تاریخی نجوم در ایران می‌توان به جرئت گفت که در برهه‌ای از تاریخ، رصد‌خانه های ایران مانند رصدخانه های مراغه و سمرقند، جزو نخستین‌ها در جهان بودند.

 

رئیس انجمن نجوم ایران با اشاره به جایگاه علم نجوم در توسعه صنعتی، اقتصادی و فنی، بیان کرد که بسیاری از وجوه مختلف صنایع الکترونیک همانند نجوم اشعه ایکس و گاما و امواج الکترومغناطیسی، مدیون کاربرد اولیه در نجوم است. از این رو خاطرنشان شد:«بنابراین عده‌ای فکر نکنند، نجوم با زمین سر و کار ندارد بلکه در توسعه دید انسان و همچنین حوزه مادی بشر نیز اثرگذاری زیادی داشته و دارد.»

برنامه “گفت‌و‌گوی علمی” رادیو گفت‌وگو با موضوع نجوم و رصدخانه ملی ایران و با حضور دکتر سعدالله نصیری نماینده سابق مجلس شورای اسلامی و رئیس انجمن نجوم ایران به روی آنتن رفت.نصیری در آغاز با اشاره به سابقه و تاریخچه پر افتخار نجوم در ایران، گفت:«اجداد ایرانیان چه قبل از اسلام و چه بعد از اسلام، در تولید علم نجوم و ساخت ابزار رصدی به ویژه رصدخانه کارهای بسیار مهمی را انجام داده‌اند به طوری که امروز نیز در دنیا، میراث نجومی ایران، برای اهل فن شناخته شده است.»

طبق بیشینه‌ی تاریخی نجوم در ایران می‌توان به جرئت گفت که در برهه‌ای از تاریخ، رصد‌خانه های ایران مانند رصدخانه های مراغه و سمرقند، جزو نخستین‌ها در جهان بودند. ولی طبق نظر کارشناسان این حوزه، ایران در چند صد سال گذشته پیشتازی این عرصه را از دست داده است. نصیری با تایید این موضوع، اظهار داشت:« در بحث نجوم، دنیا هم به لحاظ نظری و هم به لحاظ سخت افزاری رشد زیادی کرده است. البته در حوزه نظری، منجمین خوبی داریم و در تولید مقالات و نوآوری‌های نظری جایگاه قابل قبولی داریم اما به موازات آن باید ابزار را نیز در اختیار دانشمندان قرار دهیم که در این بخش کمبودهای زیادی داریم، هر چند حرکت‌های خوبی را انجام داده‌ایم.»

به همین دلیل، رئیس انجمن نجوم ایران با تاکید بر لزوم حمایت جدی به برنامه‌های در دست اقدام در حوزه نجوم، بیان داشت: «رصدخانه ملی را از حدود سال ۷۹ شروع کرده‌ایم اما بعد از آن در کش و قوس‌های زیادی گرفتار شد و به لحاظ تامین بودجه، حمایت‌های خوبی صورت نگرفت. البته توان و ظرفیت انجام این پروژه را در داخل کشور داریم و البته برخی از بخش‌ها نیز باید با همکاری اهل فن در خارج از کشور پیش برود.»

ماده تاریک اسرار آمیزترین ماده جهان است

  • دانشمندان می توانند ماده تاریک را وقتی با خودش برهم کنش دارد، آشکارسازی کنند. این فرآیند نابودی نام دارد. گمان می رود وقتی نابودی روی می دهد، آّبشاری از ذرات معمولی تولید می شود و باید بتوانیم آنها را ببینیم

بزرگ ترین اخترشناسان جهان، چندین دهه به دنبال شکار گنجی خارق العاده برای مرموزترین ماده کیهان بودند. اما وقتی نمی توانیم آن را ببینیم چگونه می دانیم که وجود دارد؟ «کالین استوارت» (Colin Stuart) نویسنده و مولف کتاب های علمی عضو انجمن سلطنتی نجوم، به بررسی ماهیت ماده تاریک و چگونگی آشکارسازی آن پرداخته است که با هم می خوانیم.

چرا دانشمندان بر این باورند که ماده تاریک وجود دارد؟

کیهان آن چنان که در دهه 1930 به نظر می آمد، نیست. فریتز زوایکی (Fritz Zwicky) اخترشناس سوییسی- امریکایی گروهی از کهکشان ها را بررسی می کرد تا بداند کهکشان ها به طور انفرادی با چه سرعتی حرکت می کنند. وی در کمال تعجب دریافت کهکشان ها با سرعتی بسیار بیش از آن چه او انتظار داشت، به اطراف حرکت می کنند. در حقیقت سرعت آنها به حدی زیاد بود که می باید به سرعت پراکنده می شدند و از گرانش همه چیزهای درون خوشه کهکشانی رهایی می یافتند. اما این گونه نبود. زوایکی ناچار شد فرض کند که در یک خوشه کهکشانی بیشتری وجود دارد تا افزایش گرانش کهکشان ها، بتواند آنها را در کنار یکدیگر نگه دارد.

تفاوت کم نبود. برآورد او این بود که ماده موجود باید 400 برابر ماده قابل دیدن باشد. درحالتی که نمی توانست توضیحی برای این ماده مرموز بیابد، نام «dunkle materie» را برای آن انتخاب کرد که معادل آلمانی ماده تاریک است. در همان زمان یان اورت (Jan Oort) اخترشناس آلمانی به مفهوم مشابه ای اشاره کرد. او ستارگانی را که در نزدیکی لبه کهکشان راه شیری دوران می کردند، رصد می کرد. او انتظار داشت که ستارگان دور از مرکز کهکشان، آهسته تر از ستارگان نزدیک به مرکز کهکشان، دوران کنند.

این نظریه بی شباهت به منظومه خورشیدی نیست: سیاره دورتر از خورشید زمان بیشتری لازم دارد تا مدار خود را بپیماید. اما آن چه که اورت بدان دست یافت، متفاوت بود. ستارگان بیرونی سریع تر از آن چه که انتظار داریم، حرکت می کنند. به بیان دیگر چرا این ستارگان به رغم سرعت زیادی که دارند، همچنان در راه شیری می مانند و به بیرون پرتاب نمی شوند. او فرض کرد که ماده ای نادیدنی با قدرت گرانشی در تمام کهکشان وجود دارد. پیش از 1980، ورا رابین (Vera Rubin) اخترشناس آمریکایی، اثر مشابهی را در 100 کهکشان دیگر کشف کرده بود. به هر حال این ماده نادیدنی وجود داشت و در همه جا گسترده بود.

امروز پدیده ای که عدسی گرانشی (gravitational lensing) نام دارد، مدرک بیشتری برای اظهار این مفهوم عجیب فراهم کرده است. اگر مقدار زیادی جرم، مثلا یک خوشه کهکشانی در جلوی یک چشمه نور دوردست، وجود داشته باشد، نوری که از جسم پشتی می آید، در اطراف جسم جلویی خمیده می شود. چنین نوری مجموعه ای از کمان ها را ایجاد می کند که می توانند به هم ملحق شده و حلقه اینشتین را پدید آورند. جرم بیشتر، موجب خمیدگی بیشتر می شود. هنوز در بسیاری از موارد، جرم مرئی کافی برای توضیح بزرگی خمیدگی مشاهده شده در خوشه کهکشانی وجود ندارد. پس باز هم لازم است جرم دیگری را در نظر گرفت که از دیده ها پنهان است.

نظر دانشمندان درباره ماهیت ماده تاریک چیست؟
فیزیکدانان دستورالعملی برای کارکرد کیهان تنظیم کرده اند که مدل استاندارد فیزیک ذرات نام دارد. آنها با استفاده از این دستورالعمل ها، رفتار نیروها و شیوه برهم کنش ذرات با یکدیگر را محاسبه می کنند. این مدل بارها راستی آزمایی شده است، از جمله در برخورددهنده بزرگ هادرون (Large Hadron collider) در سرن (CERN). آخرین صفحه نانوشته این کتاب بوزون هیگز بود که آن هم به تازگی کشف شده است. با اینهمه هنوز چیزی در بین این دستورالعمل ها نیست که به فیزیکدان ها امکان دهد تا از مشاهده رفتار ماده تاریک اطلاعات به درد بخوری به دست آورد که بتوان ساختار آن را تعیین کرد.

ماده تاریک می تواند با ماده معمولی برهم کنش گرانشی داشته باشد و همچنان ناپیدا بماند. ماده تاریک با نور برهم کنش ندارد. برای توضیح این رفتار، فیزیکدان ها ذره جدیدی را وارد کردند که «ذرات بزرگ با برهم کنش ضعیف» (WIMP=Weakly Interacting Massive Particles) نام دارند. این ذرات برهم کنش ضعیف دارند چون با نور برهم کنش ندارند و بزرگ اند چون بر هم کنش گرانشی دارد.

وقتی اخترشناسان، کیهان را با وجود ماده تاریک به شکل WIMPها شبیه سازی رایانه ای کردند، ساختار را به دست آوردند که با توزیع کهکشان ها به صورتی که امروز می بینیم، هم خوانی بسیار خوبی دارد. به نظر می رسد یک نظریه برای فیزیک فراتر از مدل استاندارد، به نام ابرتقارن (Super Symetry) با مطالب گفته شده هماهنگی دارد.

در گذشته توضیحات دیگری نیز مطرح شده اند. مانند «اجسام هاله ای پرجرم فشرده» (MACHO= Standing for Massive Compact Halo Objects). این نظریه در مورد اشیاء بزرگ مانند سیاه چاله ها که شبح مانند در کهکشان راه شیری وجود دارند، به کار می رود. این روش بیان می کند وقتی تمام جرم کهکشان را با هم جمع می کنیم، می بینیم که شامل آنها نمی شود، و توجیه می کند که چرا جرم کهکشان را کمتر از مقدار واقعی آن ارزیابی می کنیم.

دانشمندان برای یافتن ماده تاریک چه می کنند؟
چگونه می توان درمورد چیزی که دیده نمی شود، تعریفی ارائه داد؟ مطمئنا ماده تاریک قابل دیدن نیست. برای تصور بدترین حالت ها، در نظر بگیرید که WIMPها آنچنان شبح مانند هستند که می توانند از درون هر ماده معمولی از جمله هر آشکارسازی (که برای به دام انداختن آنها ساخته شده باشد)، بگذرند. برای روشن شدن مطلب، در نظر داشته باشید که ماده تاریک آن قدر زیاد است که میلیاردها ذره ماده تاریک بدون هیچ مقاومتی در یک ثانیه از بدن ما عبور می کند. به طور متوسط در هر 5 دقیقه، یکی از ذرات ماده تاریک با یک اتم از ماده معمولی بدن ما برهم کنش دارد.

 

این نظریه که ذرات ماده تاریک گهگاه با ماده معمولی برهم کنش دارد، براساس «آزمایش زیرزمینی بزرگ زنون» (Large Underground Xenon Expriment) است. این آزمایش در اعماق زمین در داکوتای جنوبی انجام شده است. دانشمندان برای انجام این آزمایش از یک معدن طلای متروکه استفاده و آشکارساز را در عمق 1.6 Km زمین نصب کردند. در این آزمایش 370 کیلوگرم زنون به کار رفت که توسط 264979 لیتر آب آن را پوشانده بود. این تجهیزات به منظور انجام بیشترین برهم کنش WIMP با زنون طراحی شد. زمانی که یک WIMP با اتم زنون واکنش داشته باشد، این اتم به سمت (درون) مایع شتاب می گیرد و موجب تولید یک جرقه نوری زودگذر می شود. می توان ای جرقه نور را با استفاده از تعداد زیاد دوربین هایی که آن را احاطه کرده اند، ثبت کرد.

دانشمندان می توانند ماده تاریک را وقتی با خودش برهم کنش دارد، آشکارسازی کنند. این فرآیند نابودی نام دارد. گمان می رود وقتی نابودی روی می دهد، آّبشاری از ذرات معمولی تولید می شود و باید بتوانیم آنها را ببینیم. یکی از ابزارهایی که برای این آزمایش ساخته شده، «طیف سنج مغناطیسی آلفا» است که در ایستگاه فضایی بین المللی نصب شده است. هدف از ساخت این ابزار آن است که از تولید اتم هایی که از نابودی WIMP در نزدیکی مرکز کهکشان می آیند، مدارکی به دست آوریم.

در این زمینه خورشید هم می تواند به ما کمک کند. خورشید به عنوان بزرگ ترین جرم در منظومه خورشیدی، می تواند نقش یک جاروبرقی کیهانی غول آسا را بازی کند و ذرات ماده تاریک را جارو کرده و در کهکشان حرکت دهد. برخی ذرات ماده تاریک ممکن است درون خورشید نابود شوند و جریانی از ذرات معمولی را ایجاد کنند. متاسفانه خورشید نیز بسیار چگال است به طوری که اغلب این ذرات تولید شده، درون آن به دام می افتند.

به هر حال نوعی از ذرات (به نام نوترینوها) می توانند از خورشید خارج شده و با سفر در فضا به ما برسند. تجهیزات آزمایشگاهی مانند «آیس کیوب» (Ice Cube به معنای قطعه یخ) که در قطب جنوب مستقر شده اند، برای گردآوری این سیگنال های افشاکننده ماهیت این ذرات طراحی شده اند. از اینها گذشته، خوشبختانه برخورددهنده بزرگ هادرون (LHC) هم وجود دارد. کار این آزمایشگاه در 5 می 2015 و آزمایش برخورد پروتون ها با هم شروع شد. قبل از آن این آزمایشگاه را به مدت یک سال خاموش کرده بودند تا آن را ارتقا دهند. دانشمندان امیدوارند، برخورد ذرات با یکدیگر با انرژی های بالاتر از آن چه در قبل انجام شد، طبیعت را وادار کنند که رازهای بیشتری از ساز و کار درونی خود آشکار سازد.

آیا ممکن است ماهیت ماده تاریک چیز دیگری باشد؟
تاکنون فرض کردیم که ماده تاریک واقعا وجود دارد و به نحوی می توان آن را آشکار ساخت یا به وجودش پی برد اما اگر این گونه نباشد، چه؟ اگر این مفهوم فقط شبحی باشد که نشان دهنده درک نادرست ما از گرانش باشد چه؟ این دقیقا توصیفی برای دفاع از نظریه «دینامیک نیوتنی اصلاح شده» (MOND- Modified Newtonian Dynamics) است.

به یاد داشته باشید یکی از دلایل اصلی تعریف ماده تاریک این حقیقت بود که سرعت چرخش ستارگان در کهکشان راه شیری با دور شدن از مرکز کهکشان برخلاف سامانه خورشیدی کم نمی شود. حالا چه می شود اگر یک قاعده برای گرانش کوچک مقیاس (مانند منظومه خورشیدی) و قاعده دیگری برای گرانش بزرگ مقیاس (مثل یک کهکشان) وجود داشته باشد؟ قانون های گرانش نیوتن رفتن انسان به ماه یا رفتن فضاپیماها را به سیارات توضیح می دهد. بسط و تعمیم قانون ها به محدوده هایی که این قانون در آنجاها کاربرد ندارد، باعث می شود که از شیوه حرکت ستارگان شگفت زده شویم.

این نظر را نخستین بار فیزیکدانی به نام مردخای میلگرام (Mordehal Milgrom) در 1983 مطرح کرد. او گفت که قدرت گرانش جایی که شتاب کوچک است، قوی تر می شود. این نظرها می تواند کمکی برای شرح بعضی جزییات در مورد چگونگی رفتار کهکشان ها به روش هایی باشد که نظریه ماده تاریک نمی تواند آنها را توضیح دهد. اما هم اکنون هیچ دلیلی وجود ندارد که گمان کنیم گرانش در مقیاس های مختلف به طور متناوب عمل می کند.

 

بوئینگ از ایستگاه فضایی و فضاپیمای خود رونمایی کرد

پایگاه بوئینگ توانایی میزبانی و اعزام همزمان 4 راکت را دارد و در فاصله‌ای تقریبا به‌اندازه ربع نخست سفر به مریخ نصب خواهد شد. ایستگاه بوئینگ در برنامه NextSTEP این شرکت که سال قبل اعلام شد، قرار است در سال 2020 آماده بهره برداری باشد.

 

شرکت بوئینگ آمریکا که در جمع شرکت‌های خصوصی همکار ناسا حضور دارد، از طرح عملیاتی خود برای فضاپیمای مسافت‌های دور و ایستگاه فضایی سفر به مریخ رونمایی کرد.

 به‌نقل از engaget، شرکت بوئینگ آمریکا که به‌همراه شش شرکت خصوصی دیگر در طرح سفرهای فضایی دوردست همکاری می‌کنند، دو طرح برای فضاپیما و ایستگاه بین‌راهی ارائه کرده است که قرار است تا سال 2020 عملیاتی و در محل مقرر نصب شوند.

طرح نخست، فضاپیمایی خاص است که از نیروی پیشرانه خورشیدی برای سفرهای دوردست و پیاده کردن انسان روی مریخ بهره می‌گیرد. این فضاپیما که در تصویر بالا دیده می‌شود، از همان مکانیزم انرژی‌ای بهره‌ می‌گیرد که مریخ نورد آینده ناسا یعنی Dawn مورد استفاده قرار می‌دهد. این سیستم پیشرانه خورشیدی توسط ناسا در حال توسعه است.

طرح دوم در عکس پایین رونمایی شده است و یک استراحتگاه و پایگاه اعزام فضایی را نشان می‌دهد. این پایگاه قرار است در مدار ماه و جایی بین زمین و این قمر قرار گیرد. ایستگاه از تکنولوژی‌ای مانند ایستگاه فضایی بین‌المللی برخوردار است و می‌تواند میزبان فضاپیماهایی باشد که به آن متصل می‌شوند. این ایستگاه قرار است همزمان به‌عنوان پایگاه تحقیقات فضایی و استراحت‌گاهی بر سر راه مریخ انجام وظیفه کند.

پایگاه بوئینگ توانایی میزبانی و اعزام همزمان 4 راکت را دارد و در فاصله‌ای تقریبا به‌اندازه ربع نخست سفر به مریخ نصب خواهد شد. ایستگاه بوئینگ در برنامه NextSTEP این شرکت که سال قبل اعلام شد، قرار است در سال 2020 آماده بهره برداری باشد.

اگرچه هنوز هیچ خبری از آزمایش‌های موفق یا مراحل استاندارد شدن تجهیزات در حال طراحی بوئینگ منتشر نشده و علی‌رغم به‌تأخیر افتادن‌های پیاپی پرتاب‌ها، این شرکت جزئیاتی از فضانوردی که حتی شامل لباس سنتی فضانوردی نیز می‌شود را رونمایی کرده و به‌نظر می رسد که بسیار جلوتر از رقبایی مانند اسپیس ایکس قرار دارد و در سفر آینده انسان به مریخ، نقش کلیدی ایفا خواهد کرد.

اورانوس یک سیاره با بوی بسیار بد است

 

 

مارك هوفشتادتر، محقق ناسا در مصاحبه خود با گيزمودو از بوى موجود در اتمسفر أورانوس گفته است.
  • با اين حال غلظت آمونياك بسيار كمتر است، اما به گفته هوفشتادتر همين مقدار آمونياك مى تواند علت بوجود آمدن ابرهايى با بوى إدرار گربه باشد. همچنين سولفيد هيدروژن به اتمسفر اورانوس بوى تخم مرغ گنديده مى دهد.

به نقل از اسپوتیک، مارك هوفشتادتر، محقق ناسا در مصاحبه خود با گيزمودو از بوى موجود در اتمسفر أورانوس گفته است.

به گفته او گازهاى موجود در اين سياره غول آسا، به اتمسفر اين سياره بوى تخم مرغ گنديده و إدرارا مى دهند.
اين دانشمند مي گويد كه لايه گازى اورانوس براى فرود آمدن انسان بر سطح آن بسيار سرد و سمى است. يه همين دليل نمونه بردارى ها از اتمسفر اين سياره توسط ماشين هاى مخصوص انجام شده است. در اين حالت در نمونه ها تركيبات متفاوتى يافت مى شود. و اين به برداشتى نمونه از لايه هاى مختلف اتمسفر بستگى دارد. در لايه هاى بالايى هيدروژن، هليوم و متان، و در لايه هاى پايينى سولفيد هيدروژن، آمونياك، متان و دى أكسيد كربن ديده مى شود.
با اين حال غلظت آمونياك بسيار كمتر است، اما به گفته هوفشتادتر همين مقدار آمونياك مى تواند علت بوجود آمدن ابرهايى با بوى إدرار گربه باشد. همچنين سولفيد هيدروژن به اتمسفر اورانوس بوى تخم مرغ گنديده مى دهد.

زندگی در فضا روی انسان چه تاثیری دارد

مارک و اسکات کلی، برادران دوقلو
  • اسکات 340 روز را در ایستگاه فضایی بین‌المللی سپری کرد. قبل از شروع این سفر، در طول انجام ماموریت فضایی و بعد از اتمام آن نمونه‌گیری‌های زیستی زیادی از اسکات به عمل آمد تا نحوه تغییر بدن در فضا بررسی شود. مشخص شده که محیط کم جاذبه مدار پایین‌تر زمین بر سلامت انسان تاثیرگذار است.

محققان شاخص‌های سلامت اسکات کلی را با برادر دوقلویش مارک که در این یک سال روی زمین بوده، مقایسه می‌کنند. یکی از این گروه‌های تحقیقاتی از دانشگاه نورث وسترن، به بررسی تغییر میکروبیوم روده این فضانورد و هزاران گونه میکروبی که در داخل روده زندگی و به هضم غذا کمک می‌کنند پرداخته‌اند. آن‌ها دریافتند که باکتری‌های روده این دو برادر دچار واگرایی جالبی شده است، هر چند هنوز مطمئن نیستند که این اختلاف معنی‌دار باشد.

محققان براساس نمونه‌هایی که از دو برادر به دست آمده دریافتند توازن بین دو گروه اصلی باکتری‌های روده یعنی Firmicutes و Bacteroidetes در روده اسکات دچار تغییر شده است. در همین دوره زمانی، برادرش مایک صرفا تغییرات ناچیز و اندکی را تجربه کرده است. هر چند با بازگشت اسکات به زمین توازن باکتریایی روده او به حالت قبل بازگشت.

اسکات 340 روز را در ایستگاه فضایی بین‌المللی سپری کرد. قبل از شروع این سفر، در طول انجام ماموریت فضایی و بعد از اتمام آن نمونه‌گیری‌های زیستی زیادی از اسکات به عمل آمد تا نحوه تغییر بدن در فضا بررسی شود. مشخص شده که محیط کم جاذبه مدار پایین‌تر زمین بر سلامت انسان تاثیرگذار است. از جمله این که می‌تواند تغییراتی در سیستم قلبی عروقی و سلامت چشم‌ها بر جای بگذارد. با این حال اثرات اقامت طولانی مدت در فضا کاملا شناخته شده نیست و همین امر ناسا را تشویق کرد که این ماموریت یک‌ساله را به انجام برساند. برادر دوقلوی اسکات که خودش هم سابقا یک فضانورد بود به عنوان شاهدی برای این ماموریت در نظر گرفته شد، چرا که بسیاری از خصوصیات ژنتیکی این دو با هم همسان است.

محققان هنوز نمی‌دانند کدام گروه از باکتری‌های روده تراکم و شمار بیشتری دارند و صرفا متوجه تغییر شدید در نسبت بین دو گروه باکتریایی شده‌اند. برای شمارش هزاران گونه باکتریایی و تعیین این که در زمان اقامت در فضا، کدام گونه تراکم و شمار بالاتری نسبت به دیگری داشته است محققان به زمان بیشتری نیاز دارند.

علت اصلی این عدم تعادل هنوز مشخص نیست، اما یکی از فرضیاتی که در این باره وجود دارد این است که فضانوردان در ایستگاه فضایی بین‌المللی غذاهای بسیار تمیزی می‌خورند تا از ابتلا به بیماری‌هایی که منشا غذایی دارند پیشگیری کنند. میکروب‌های بدن ما به شدت تحت تاثیر غذاهایی هستند که می‌خوریم، لذا یکی از دلایل اصلی تغییر باکتری‌های روده، تغییر رژیم غذایی است. محققان بر این باورند که غذاهای ایستگاه فضایی می‌تواند دلیل اصلی کاهش تنوع باکتری‌های روده در فضا باشد. علاوه بر این محیط کم جاذبه فضا نیز در تغییر باکتری‌ها بی‌تاثیر نیست.

محققان همچنین به بررسی سیستم ایمنی بدن اسکات می‌پردازند تا بدانند تغییراتی که بر اثر زندگی در فضا در سیستم ایمنی به وجود می‌آید چه تاثیری بر باکتری‌های روده بر جای می‌گذارد. آن‌ها می‌گویند هر چه در این بررسی‌ها و تحقیقات به پیش می روند به موارد جالب‌تری می‌رسند.