-
از مهمترین خواص شیرخشت، درمان زردی نوزادان است که از گذشته مورد استفاده بوده است، تحقیقات محققان نیز نشان داده، استفاده از عصاره گیاه دارویی شیرخشت اثر مطلوبی بر بهبود نوزادان مبتلا به زردی دارد، به این منظور مقداری از آن را همراه با عرق بید کاسنی مخلوط کرده و روزانه مصرف شود.
شیر خشت، ماده‌ای سفید رنگ، كمی مایـل بـه زرد و شـیرین اسـت و به آن شیر خاشاك نیز گفته میشود. شیرخشت، از درخت زبان گنجشك گل به دست می‌آید و به طور طبیعی در اثر نیش حشره‌ای به نام Cicata orni كه در منطقه وجود دارد، مقدار كمی از آن و در اصطلاح “مان”، از درخت خارج میشود ولی میتوان در اثر شكافی كه در تنه درخت ایجاد کرد، شیر خشت را به مقدار زیاد تجاری نیز استخراج نمود. لازم به توضیح است که درخت زبان گنجشك گل در شرایط اقلیمی و رویشگاه طبیعی خود به قدر كافی شیرخشت می‌دهد ولی در خارج از آن محیط و شرایط اگر كاشته شود، البته می‌روید و رشد میكند ولی از نظر استخراج “مان” ممكن است قابل توجه نباشد. این صمغ گیاهی مفید، دارای انواع مختلفی اسـت كـه از چندین گونه مختلف این گیاه گرفته میشود و از نظـر خـواص مسـهلی و سایر خواص كم و بیش شبیه یکدیگر هستند. شیرخشت در بازار بـه سه صورت عرضه میشود. نوع اول اشكی نام دارد كه بـه صـورت قطعات متبلور، سوراخدار و اشكی شكل به قطر یـك انگشـت بوده و خالص‌تر از سایر اقسام است. ایـن نـوع شیرخشـت در بازار بین المللی به شیرخشت سیسیلی معروف است و رنـگ آن سفید با طعـم شـیرین و خیلـی كـم تهـوع‌آور اسـت، نـوع دوم شیرخشت تخته‌ای یا تكه‌ای بـا رنـگ زرد تیـره، غیرخـالص و طعم آن شیرین است و خیلی نامطبوع‌تـر از نـوع اول اسـت. نوع سـوم شیرخشـت چـرب اسـت كـه ناخـالصتـرین نـوع شیرخشت بوده كه در جریان فاسد شدن است و طبعاً ارزانتـر و كم خاصیت‌تر از سایر اقسام است.
خواص شیرخشت (طبیعت و خواص درمانی)
انواع شیرخشت از نظر طبیعت كمی گرم و از نظر رطوبت و یبوست معتدل است. برخی خواص دارویی این صمغ عبارتند از:
- از مهمترین خواص شیرخشت، درمان زردی نوزادان است که از گذشته مورد استفاده بوده است، تحقیقات محققان نیز نشان داده، استفاده از عصاره گیاه دارویی شیرخشت اثر مطلوبی بر بهبود نوزادان مبتلا به زردی دارد، به این منظور مقداری از آن را همراه با عرق بید کاسنی مخلوط کرده و روزانه مصرف شود.
- مصرف شیرخشت موجب رفع یبوست میشود و جزء ملین‌های قندی محسوب میگردد.
- شیرخشت را به عنوان ماده مغذی و دارو مصرف میكنند و در دهان ایجاد برودتی مطبوع میكند كه از تشـنگی
- كاسته و رفع عطش میكند.
- شیرخشت را در تب‌های حصبه‌ای و سـرخك بـه عنـوان ملین ملایم بدون اثر تحریكی شدید به كار میبرنـد. برای درمان تب حصبه یا روده باید پنج گرم آن را در دو لیوان آب هندوانه حل کرده در طول روز هر مرتبه یک فنجان از آن را جرعه جرعه بنوشند.
- از جدیدترین خواص شیرخشت، نتایج تحقیقاتی است كه بر روی آن بـه عمـل آمـده و ثابـت كـرده اسـت كـه شیرخشـت عامـل بـزرگ ضـد تشعشعات اتمی است و میتواند بشر را 50 درصـد و در مطالعــه ای دیگــر 10 تــا 15 درصــد در برابــر خطــرات تشعشعات اتمی محافظت كند.
- شیرخشت بـرای تقویـت كبد، معـده و احشـاء داخـل شـكم مفیـد اسـت و بـرای سـرفه، خشونت سینه و حلق داروی خوبی محسوب میگردد.
- ضماد شیرخشت جلا دهنده پوست است، همچنین برای روشن شدن پوست، تمیز کردن صورت و شاداب کردن آن یک لیوان شیر تازه گاو را با پنج گرم شیر خشت مخلوط کرده سه مرتبه در روز پوست صورت را با آن پاک کنید.
- برای درمان و رفع تب اطفال باید پنج گرم شیرخشت را در یک بطری عرق بید کاسنی حل کرده، هر یک الی دو ساعت یک مرتبه نصف الی یک فنجان با آن بخورانید.
- گاهی در اثر مصرف غذاهای نامناسب، معده مرتب صدا می‌دهد و صدای غرغر کردن آن را نزدیکان می‌شنوند، به این منظور 3 گرم زیره سیاه را با یک لیوان آبجوش پانزده دقیقه دم کرده در آن 2 گرم شیر خشت را حل کنید و نیم ساعت بعد از غذا میل کنید.
- از شیرخشت برای کمک به درمان زونا (آبله مرغان در بزرگسالان) میتوان بهره برد.
مضرات شیرخشت (موارد احتیاطی و منع مصرف)
برای استفاده از شیرخشت برای درمان زردی نوزادان همواره بایستی جانب احتیاط را رعایت نمود و زیر نظر پزشک یا متخصصان طب سنتی از آن استفاده شود، همچنین لازم است جهت استفاده از آن از فراورده‌های مطمئن و استاندارد استفاده نمود.