-
طب سوزني چين سابقه‌اي چندهزار ساله دارد و در متون قديمي خود نيز به عوامل بروز آسم در انسان اشاره كرده است. در اين متون به افراد مستعد ابتلا به آسم توصيه كرده كه از مصرف موادغذايي چرب، غذاهاي شيرين و انواع غذاهايي كه طبع و ماهيت سرد دارند خودداري كنند.
امروزه بسياري از مردم با شيوه‌هاي درماني طب سوزني چين آشنايي دارند و از تكنيك‌هاي درماني اين شيوه درماني در درمان بسياري از بيماري‌هاي مفصلي- استخواني، گوارشي و انواع سردردها بهره مي‌برند. طب سوزني يكي از شيوه‌هاي درماني طب مكمل است كه در درمان بسياري از بيماري‌ها مانند بيماري‌هاي ذكر شده نقش اول را ايفا مي‌كند و مي‌تواند به‌عنوان يك درمان كامل، اختلالات ايجاد شده در بدن را درمان كند و در برخي موارد اين شيوه درماني به‌عنوان يك روش مكمل و كمكي در بهبود بيماري‌ها محسوب مي‌شود. بيماري آسم يكي از بيماري‌هاي دستگاه تنفسي است كه درمانگران طب سوزني مي‌توانند با استفاده از سوزن‌هاي خود به درمان آن كمك كنند. در حقيقت طب سوزني به واسطه تكنيك‌هاي خود قادر است روند درمان بيماري آسم را در بيماران تسريع كرده و در بهبود آنها تاثير مستقيم داشته باشد. براي آشنايي بيشتر با اين شيوه درماني با دكتر رضا حشمت، رئيس انجمن طب سوزني ايران و عضو انجمن درد به گفت‌وگو نشستيم تا بيشتر درباره اين شيوه درماني بدانيم.
درمانگران طب مدرن و طب‌هاي مكمل از قبيل طب سنتي چين عوامل بيروني و خارجي متعددي را در ابتلا به آسم برون‌زا موثر مي‌دانند. اين عوامل مي‌تواند فعاليت‌هاي روزمره، خستگي، استرس، آلرژي، تغييرات آب و هوايي، مهاجرت به منطقه‌اي با آب و هواي متفاوت باشد كه همگي از جمله عواملي است كه در بروز اين نوع آسم موثر است. درصورت ابتلا به اين نوع آسم، مجاري تنفسي تنگ مي‌شود وعروق ضخيم و سفت مي‌شوند و به‌دنبال آن عبور هوا و اكسيژن مختل شده و اكسيژن رساني به سختي انجام مي‌شود. بنابراين در اين شرايط ممكن است بيمار با خروج مايع از خون نيز روبه‌رو شود كه اين مسئله موجب ايجاد خلط‌هايي مي‌شود كه خود اين خلط‌ها در بسته شدن مجاري تنفسي نقش بسيار مهمي ايفا مي‌كنند. خوشبختانه طب سوزني در درمان آسم برون‌زا خيلي موثر است. ما در درمان بيماراني كه اين نوع از آسم را دارند بيشتر به آلرژي‌زايي مي‌پردازيم. اين بيماران به عطر، گرد و غبار، گرده گل‌ها و دود سيگار حساسند و طب سوزني مي‌تواند به اين گروه كمك زيادي كند. اين شيوه درماني حتي به افرادي كه بعد از فعاليت ورزشي كوتاه دچار نفس تنگي مي‌شوند، مي‌تواند كمك كند و به درمان آنها بپردازد.
از ديدگاه طب سنتي چين بيماري آسم نوعي نارسايي تنفسي است كه غالبا با تنگي نفس و طولاني شدن دم و بازدم فرد مبتلا همراه است. اين بيماري معمولا با وزوز سينه، سرفه و فشردگي سينه همراه است. افرادي كه اين بيماري را تجربه مي‌كنند گاهي دچار حملات تنفسي شده و عمل دم و بازدم آنها با صداي وزوز و خس خس همراه مي‌شود. درمانگران طب سنتي چين و متخصصان طب سوزني با بررسي آزمايش‌ها و عكس‌هاي ريه بيمار، ابتلا به آسم را در او تشخيص مي‌دهند. از ديدگاه درمانگران طب سنتي چين بيماري آسم 2 نوع مختلف دارد كه يكي از آنها با نام آسم درون‌زا و ديگري با عنوان آسم برون‌زا شناخته مي‌شود و درمانگران طب سوزني چين نيز در درمان آسم برون‌زا بسيار موفق عمل مي‌كنند و تقريبا نيمي از بيماراني كه براي درمان به آنها مراجعه مي‌كنند مبتلا به اين نوع از آسم هستند.
طب سوزني چين سابقه‌اي چندهزار ساله دارد و در متون قديمي خود نيز به عوامل بروز آسم در انسان اشاره كرده است. در اين متون به افراد مستعد ابتلا به آسم توصيه كرده كه از مصرف موادغذايي چرب، غذاهاي شيرين و انواع غذاهايي كه طبع و ماهيت سرد دارند خودداري كنند.
آنها مصرف انواع لبنيات، ماهي‌ها و ميوه‌هاي خام را به افرادي كه استعداد ابتلا به بيماري آسم دارند را توصيه مي‌كنند و معتقدند، مداومت در مصرف اين موادغذايي تاثير زيادي در ابتلا به آسم دارد. اين درمانگران معتقدند، مصرف مزه‌هاي تند نيز تاثير زيادي در ابتلا به آسم دارد.
آسم درون‌زا يكي از انواع آسم است. در اين نوع آسم بيماري بدون دخالت عوامل محيطي و خارجي در افراد ديده مي‌شود. اين بيماري در حقيقت در يك خانواده و به‌صورت اجدادي از پدر يا مادر به فرزندان منتقل مي‌شود. در اين حالت فردي كه دچار اين بيماري است به‌طور كلي از ضعف عملكرد ريه و دستگاه تنفسي شكايت دارد.
عوامل مختلفي از قبيل استرس، اضطراب، تنش، اختلاف‌هاي خانوادگي و حضور در محيط‌هاي پرتنش از جمله عواملي است كه مي‌تواند تاثير زيادي در عملكرد ريه‌ها داشته باشد و موجب ضعيف شدن عملكرد آنها و بروز تنگي نفس يا آسم شود. فرزنداني كه در خانواده‌اي پرتنش زندگي كرده‌اند يا پدر يا مادر را در بچگي از دست داده‌اند، ريه‌هاي آسيب‌پذيري در مقايسه با ديگر فرزندان دارند. از ديدگاه طب سنتي چين ريه نخستين عضوي است كه در معرض آسيب قرار مي‌گيرد و فشارها و استرس‌ها روي ايمني آن تاثير مي‌گذارد و پوشش دفاعي دستگاه تنفسي را تحت‌تاثير قرار مي‌دهد. اين موضوعي است كه بارها توسط درمانگران چيني به آن اشاره شده است و ما نيز در مواجهه با برخي از بيماران‌مان شاهد اين مسئله هستيم و با گرفتن شرح حال از آنها اين مسئله را مشاهده مي‌كنيم.
سازمان بهداشت جهاني طب سوزني را در درمان آلرژي يكي از درمان‌هاي اصلي مي‌داند و براي درمان آسم و برونشيت آن را به‌عنوان درمان كمكي معرفي مي‌كند. درمانگران طب سوزني هرگز در شرايطي كه بيمار در حالت بحران و اورژانسي قرار دارد از طب سوزني براي درمان حالت‌هاي بيمار مبتلا به آسم استفاده نمي‌كنند. بهترين كاربرد طب سوزني درباره بيماري آسم، كنترل و پيشگيري از ابتلا به اين بيماري و كنترل حملات و بهبود شرايط جسمي بيمار است. درمانگران و متخصصان طب سوزني از اين شيوه براي بيماراني استفاده مي‌كنند كه تواتر حملات آسم در آنها زياد نيست. يعني بيماري كه هرچند وقت يك بار دچار حمله آسم مي‌شود و داروهايي را هر شب مصرف مي‌كند، مي‌تواند با دريافت سوزن‌ها شرايط بهتري را به لحاظ جسمي تجربه كند و در عين حال افرادي كه حملات آنها در طول هفته زياد است با كمك طب سوزني مي‌توانند از شدت حملات كاسته و فواصل بروز حملات را افزايش دهند.
پس از بررسي وضعيت بيمار، معاينه و گرفتن شرح حال از او 10 تا 12 جلسه درماني را براي بيمار پيش‌بيني مي‌كنيم. اين جلسات طي يك تا يك ماه و نيم برگزار مي‌شود و غالبا بيمار هفته‌اي 2 تا 3 بار سوزن دريافت مي‌كند. در اين مدت حالات بيمار و واكنش‌هاي بدن و سيستم تنفسي او را به سوزن‌ها مورد بررسي قرار مي‌دهيم و دقت مي‌كنيم كه آيا فواصل حملات آسم در او بيشتر شده است يا نه. قالب بيماران با دريافت 12 جلسه سوزن اين موضوع را تجربه مي‌كنند اما هستند بيماراني كه نياز به جلسات درماني بيشتر دارند. پس از سپري شدن جلسات درماني بيمار براي تكميل دوره خود بايد به مرور هفته‌اي يك بار، 2 هفته يك بار، يك ماه يك بار، 3 ماه يك بار و براي يادآوري و بهبود بيماري يك تا 2 جلسه سوزن دريافت كند.
اما براي پيشگيري از ابتلا به آسم سالي 2بار بيمار را سوزن مي‌زنيم. اين سوزن‌ها در حقيقت براي پيشگيري از بروز بيماري آسم به‌ويژه در افرادي است كه اين بيماري با تغيير شرايط آب و هوايي در آنها شدت مي‌گيرد. در اين شرايط درمانگر 2 بار در سال در آستانه تغيير فصل زمستان به بهار و فصل تابستان به پاييز با ارائه سوزن‌هايي به نقاط خاصي از بدن بيمار به او كمك مي‌كند تا از ابتلا به تنگي نفس يا آسم ناشي از تغييرات آب و هوايي پيشگيري كند.
در اين شيوه درماني از طب سوزني گوش و بدن استفاده مي‌كنيم. در ماه اول براي درمان افرادي كه مبتلا به آسم شديد هستند و تواتر حملات آسم در آنها شديد است از هر 2 روش طب سوزني گوش و بدن استفاده مي‌كنيم اما در مواردي كه سعي داريم پيشرفت بيماري را كنترل كنيم يا از ابتلا به بيماري پيشگيري كنيم از طب سوزني گوش به تنهايي استفاده مي‌كنيم. در اين شيوه درماني ما با هدف گرم كردن دستگاه تنفسي، خون رساني بهتر به اين اندام و تخليه كردن خلط‌هاي درون ريه به درمان بيمار كمك مي‌كنيم.در اين حالت با كمك سوزن‌هايي كه به نقاط خاصي از بدن زده مي‌شود خون‌رساني بهتري به بافت‌ها و مجاري دستگاه تنفسي صورت مي‌گيرد كه در اين حالت مشكل كمبود اكسيژن ريه‌ها را مرتفع مي‌كند. علاوه براين سوزن‌هاي طب سوزني با بهبود عملكرد ريه‌ها و اكسيژن رساني بيشتر و تنظيم هورمون‌ها در بدن به بهبود شرايط افراد مبتلا به آسم كمك مي‌كند. ارائه اين شيوه درماني محدوديت سني ندارد. از 5 سال به بالا امكان ارائه سوزن به بيمار وجود دارد و براي بيماران زير 5 سال اين شيوه بدون نياز به سوزن و تنها از طريق ماساژ نقاط مربوطه انجام مي‌شود.
اگر در گروه افرادي كه مبتلا به آسم يا تنگي نفس هستند، قرار مي‌گيريد بهتر است علاوه بر پرهيز از مصرف غذاهاي شيرين، پرادويه، پرچرب يا غذاهايي كه طبع سرد دارند، از مصرف هندوانه، ماهي، كاهو، بادنجان، لبنيات، ماكاروني، دل و جگر، سالاد الويه، قره قروت، انواع كنسروها و غذاهاي آماده، ادويه‌ها، انواع سس‌ها، نوشابه‌ها و سركه نيز خودداري كنيد. بهتر است مصرف اين غذاها را در سبد غذايي خود به حداقل برسانيد و درصورت امكان آنها را از وعده‌هاي غذايي خود حذف كنيد.
طب سوزني چين علاوه بر آن‌كه مي‌تواند به‌عنوان درمان كمكي در بهبود حال بيماران مبتلا به آسم كمك كند مي‌تواند در درمان آلرژي‌ها، برونشيت‌هاي مزمن، تنگي نفس، سرفه‌هاي خشك و سينه‌هاي خلط‌دار موثر باشد. اين شيوه درماني حتي در افرادي كه دچار دردهاي قفسه‌سينه مي‌شوند نيز موثر است و به درمان خشونت صدا نيز كمك مي‌كند.
شيوه درماني طب سوزني خوشبختانه تداخل دارويي با شيوه‌هاي ديگر درمان طب مدرن ندارد. اما بايد توجه داشت كه مصرف داروهاي حاوي كورتن درعملكرد اين شيوه درماني اختلال ايجاد مي‌كند و از تاثير درماني طب سوزني مي‌كاهد. بنابراين متخصصان طب سوزني با شروع جلسات درماني به مرور از ميزان داروهاي حاوي كورتن بيمار كم مي‌كنند و به مرور آن را با مشاوره با متخصص پزشك قطع مي‌كنند زيرا مصرف داروهاي كورتن‌دار علاوه بر عوارض جانبي كه دارد روند درماني اين بيماران را نيز تحت‌تاثير خود قرار مي‌دهد. از جمله عوارض اين داروهاي شيميايي پوكي استخوان، تورم بدن و اختلال در عملكرد كليه‌هاست كه خود به مرور زمان بيمار را با مشكلات ديگري روبه‌رو مي‌سازد.
•يكي از كاربردي‌ترين راه‌كارهاي طب سوزني چين براي پيشگيري از ابتلا به آسم استفاده از تكنيك «سيد» يا دانه گياهي گوش است. در اين شيوه درمانگران با قرار دادن اين دانه گياهي روي گوش بيمار به او آموزش مي‌دهند كه اين دانه را هر روز ماساژ داده و به اين ترتيب به بهبود عملكرد ريه‌ها و مجاري تنفسي كمك كند. اين دانه‌ها معمولا هر 3 هفته يك بار عوض مي‌شود و غالبا تاثير بسيار خوبي بر عملكرد دستگاه تنفسي و بهبود تنفس بيمار دارد.
•علاوه براين نقطه يكي ديگر از كاربردي‌ترين نقاط براي بهبود عملكرد ريه ماساژ دادن نقطه‌اي است كه درست ميان قفسه سينه قرار دارد. ماساژ اين نقطه روزانه 5 تا 10 دقيقه موجب بهبود عملكرد ريه شده و افزايش خون‌رساني با بافت ريه و مجاري تنفسي را به همراه دارد. علاوه بر اين استمرار اين ماساژ كمك مي‌كند تا خلط‌هاي موجود در ريه دفع شود و دستگاه تنفسي گرم شده و بهتر اكسيژن مورد نياز خود را دريافت كند. تنها بايد دقت داشته باشيد كه بهترين ساعت ماساژ اين نقطه 3 تا 5 بعد از ظهر است. به هنگام ماساژ حركت دست‌ها بايد برخلاف جهت حركت عقربه‌هاي ساعت باشد.
درمانگران طب سنتي و سوزني چين در مراحل درماني خود مصرف برخي از داروهاي گياهي چيني را نيز به بيماران‌شان توصيه و تجويز مي‌كنند. اين گياهان اگر چه در ايران يافت نمي‌شوند و معمولا براي افرادي كه در همان اقليم زندگي مي‌كنند مفيدند اما جايگزين‌هاي خوبي در كشورمان دارند. افراد علاقه‌مند به استفاده از درمان‌هاي گياهي مي‌توانند با مشاوره با متخصص طب سوزني خود و بهره‌مندي از مشاوره يك متخصص طب سنتي ايران از هر دو شيوه درماني براي درمان بيماري‌شان استفاده كنند.
- توصیه می شود برای بهره مندی از شیوه های درمانی طب سنتی چین به متخصصین و مراکزی مراجعه کنید که همکاری نزدیکی با انجمن طب سوزنی ایران دارند و از اعضای انجمن محسوب می شوند.
- با شروع دوره درمان حتما آن را تا انتها ادامه دهید تا شاهد نتایج درمانی طب سوزنی باشید. معمولا یک دوره درمانی 10 جلسه ای نتایج چشمگیری را به بیماران ارائه خواهد داد.
- استفاده از سوزن های یک بار مصرف در پروسه درمان با طب سوزنی از جمله مهمترین حقوق بیمار است. بنابراین برای حفظ سلامت و بهداشت شخصی خود به مراکز درمانی مراجعه کنید که به ارائه خدمات درمانی با سوزن های یک بار مصرف می پردازند.
- از مصرف خودسرانه داروهای گیاهی چین پرهیز کنید و پیش از مصرف آنها با متخصص یا درمانگر متبحر طب سنتی چین مشورت کنید.